4 Brygada Kadrowa Strzelców

4 Brygada Kadrowa Strzelców (4 BKS) – kadrowa brygada piechoty Polskich Sił Zbrojnych.

Historia brygady

9 lipca 1940 w Elliock w hrabstwie Dumfries and Galloway, jeszcze przed oficjalnym podpisaniem umowy polsko-brytyjskiej, rozpoczęto formowanie 4 Brygady Kadrowej Strzelców pod dowództwem płk. dypl. Stanisława Sosabowskiego. Miała ona stanowić kadrowy zalążek dla wojska polskiego formowanego w Kanadzie. Dlatego jej pierwotna nazwa brzmiała Kanadyjska Brygada Strzelców.

Brygada początkowo liczyła ok. 500 ludzi. W jej skład weszli oficerowie z 4 Dywizji Piechoty ewakuowanej z Francji oraz szeregowi z kategorią zdrowia C i D.

Wobec małego zainteresowania wśród Polonii kanadyjskiej wstąpieniem do Wojska Polskiego, 15 sierpnia jednostkę przemianowano na 4 Brygadę Kadrową Strzelców. Pod koniec 1940 roku z oficerów 4 Brygady Kadrowej zaczęto rekrutować ochotników, którzy po specjalnym przeszkoleniu mieliby być zrzuceni w Polsce i wspomóc działania dywersyjne (cichociemni)^[2]. 23 października 1940 jednostkę przeniesiono w nowe miejsce stacjonowania - półwysep Fife. Brygada otrzymała także nowe zadania, miała bronić wschodniego wybrzeża Szkocji na 25 km odcinku od Anstruther do Buckhaven. W tym celu tworzyła ona oficerski batalion piechoty.

Pod koniec stycznia 1941 roku pojawiła się możliwość przeszkolenia ochotników na skoczków spadochronowych. Szkolenie miało odbywać się w ośrodku spadochronowym w Ringway. Wobec takiej możliwości płk Sosabowski podjął decyzję o organizowaniu nieoficjalnej brygady spadochronowej i kolejne grupy żołnierzy wysyłano na przeszkolenie w Ringway^[2].

Na podstawie rozkazu L.dz. 774/Szef.Sąd./Tjn./41 Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych z 30 września 1941 roku zostały zniesione Sądy Polowe przy 4, 5, 7 i 8 Brygadach Kadrowych Strzelców, a w ich miejsce został utworzony 2 Sąd Polowy przy Brygadzie Szkolnej^[3].

Naczelny Wódz gen. Sikorski rozkazem z 9 października 1941 roku przemianował 4 Brygadę Kadrową Strzelców na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową. Nowo utworzona jednostka nadal występowała w stosunku do Brytyjczyków, jako kadrowa brygada strzelców^[4]. Jej skład wzmocniony został 2 batalionem (kratkowanych lwiątek) z 1 Brygady Strzelców. Fakt istnienia brygady spadochronowej został ostatecznie uznany przez Brytyjczyków dopiero w sierpniu 1942 roku^[5].

Obsada personalna brygady

• Kwatera Główna 4 Brygady Kadrowej Strzelców
• 10 batalion kadrowy strzelców - ppłk Franciszek Targowski
• 11 batalion kadrowy strzelców - ppłk dypl. Marian Radwański
• 12 batalion kadrowy strzelców - ppłk piech. Czesław Rzedzicki
• 4 dywizjon kadrowy artylerii lekkiej
• 4 kompania kadrowa przeciwpancerna - ppłk dypl. Alojzy Mazurkiewicz
• 4 oddział kadrowy rozpoznawczy
• 4 kompania kadrowa łączności
• 4 kompania kadrowa saperów
• 4 pluton kadrowy żandarmerii
• 4 Sąd Polowy

Skład batalionu

• dowództwo
• pluton łączności
• oddział rozpoznawczy
• trzy kompanie strzelców
  • trzy plutony strzelców
• drużyna ckm
• drużyna moździerzy (działon)
• pluton artylerii polowej
• pluton artylerii przeciwpancernej

Obsada personalna dowództwa

• dowódca brygady - płk dypl. Stanisław Sosabowski
• zastępca dowódcy brygady - płk dypl. Roman Saloni
• szef sztabu - ppłk dypl. Witold Barlog
• dowódca artylerii - płk art. dr Roman Odzierzyński

Przypisy

Bibliografia

• Akta jawne II 1940 - XII 1942. [w:] Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, sygn. A.XII.1/2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
• Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
• Zbigniew Wawer, Polscy spadochroniarze w Wielkiej Brytanii 1940-1945 - 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1988.
• Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-08218-9.
• Narodziny jednostki spadochronowej. W: Piotr Witkowski: Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 62-78. ISBN 978-83-11-11640-5. (pol.).