Awantury mołdawskie

Awantury mołdawskie – ogólna nazwa stosowana na określenie działań wojennych na terytorium pogranicza polsko-mołdawskiego i w Mołdawii. Termin został spopularyzowany książką Zdzisława Spieralskiego o tym tytule (Awantury Mołdawskie. Wiedza Powszechna, 1967).

Wojny prowadziły najpierw Korona Królestwa Polskiego z Hospodarstwem Mołdawskim o tron mołdawski, potem Rzeczpospolita i Turcja o zwierzchność lenną i prawo do wyznaczania hospodara, następnie magnaci polscy lub tureccy na czele prywatnych armii usiłujący osadzać swoich władców w Jassach, a w końcu i Kozacy w czasach Hetmanatu. Ostatnią „awanturą mołdawską” była wojna polsko-turecka za panowania Jana III Sobieskiego.

Mołdawia lennem polskim

wojna polsko-węgiersko-mołdawska 1377 – walki o tron mołdawski, Polacy i Węgrzy, pod dowództwem Władysława Opolczyka, wsparli Stefana II przeciwko Piotrowi I

wojna polsko-mołdawska (1431) – wyprawa Aleksandra Dobrego na Polskę (Ruś Czerwoną, Podole i Pokucie)

wojna polsko-mołdawska (1450) – walki o tron mołdawski, Kazimierz IV Jagiellończyk poparł starania Aleksandra II przeciwko Bogdanowi II

wojna polsko-turecka (1485–1503) – wojna toczona przez Polskę, wspieraną przez Litwę, Mazowsze i Krzyżaków z Turcją posiłkowaną przez Tatarów, Mołdawię i Wołoszczyznę.

- 1487 – bitwa pod Kopystrzyniem
- 1491 – bitwa pod Zasławiem
- 1494 – wyprawa bukowińska – wojna Jana Olbrachta przeciwko Stefanowi Wielkiemu
- 1497 – bitwa pod Koźminem

Mołdawia lennem tureckim

wojna polsko-mołdawska (1501–1510) – walka ze Stefanem Wielkim i jego następcą Bogdanem III
- 1509 – bitwa pod Chocimiem

wojna polsko-mołdawska (1530–1538) – wyprawy Piotra Raresza na Pokucie
- 1530 – bitwa pod Chocimiem
- 1531 – bitwa pod Gwoźdźcem
- 1531 – bitwa pod Obertynem
- 1535 – 2 wyprawy Piotra Raresza na Pokucie
- 1538 – wyprawa Piotra Raresza na Podole
- 1538 – bitwa nad Seretem

wojna polsko-mołdawska (1572) – wyprawa Mikołaja Mieleckiego

wojna polsko-mołdawska (1595) – wyprawa Jana Zamoyskiego
- 1595 – bitwa pod Suczawą
- 1595 – bitwa pod Cecorą

Mohyliady

I Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1595) – wyprawa Jana Zamoyskiego
- 1595 – bitwa pod Suczawą
- 1595 – bitwa pod Cecorą

II Mohyliada – walki z Michałem Walecznym (1599–1600) – walki Rzeczypospolitej Obojga Narodów z Siedmiogrodem oraz Hospodarstwem Wołoskim i Mołdawskim
- 1599 – bitwa pod Șelimbărem
- 1600 – bitwa pod Bukowem
- 1600 – bitwa nad rzeką Argeș

III Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1607) – walki tron mołdawski, I wyprawa Stefana Potockiego
- 1607 – bitwa pod Ștefănești

IV Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1612) – walki tron mołdawski, II wyprawa Stefana Potockiego
- 1612 – bitwa pod Sasowym Rogiem

V Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1615–1616) – walki tron mołdawski, wyprawa Samuela Koreckiego
- 1615 – bitwa pod Chocimiem
- 1616 – bitwa pod Benderami
- 1616 – bitwa pod Sasowym Rogiem

Wojny z Turcją i Tatarami

wojna polsko-turecka (1620–1621)
- 1620 – bitwa pod Cecorą
- 1621 – bitwa pod Chocimiem

Wojna z Abazy paszą – III wojna polsko-turecka w latach 1633-1634
- 1633 – bitwa pod Sasowym Rogiem
- 1633 – bitwa pod Paniowicami

Powstanie Chmielnickiego

Wojna o tron mołdawski 1653
- 1653 – bitwa pod Fintą
- 1653 – bitwa pod Suczawą

Wojny z Turcją i Tatarami

wojna polsko-turecka (1672–1676)
- 1672 – bitwa pod Ładyżynem (lub pod Czetwertynówką)
- 1672 – bitwa pod Humaniem
- 1672 – oblężenie Kamieńca Podolskiego
- 1672 – bitwa pod Korcem (1672)
- 1672 – oblężenie Lwowa
- 1672 – Wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie
- 1672 – bitwa pod Krasnobrodem
- 1672 – bitwa pod Narolem
- 1672 – bitwa pod Niemirowem
- 1672 – bitwa pod Komarnem
- 1672 – bitwa pod Petranką
- 1672 – bitwa pod Kałuszem
- 1673 – bitwa pod Chocimiem
- 1675 – bitwa pod Lesienicami
- 1675 – oblężenie Trembowli
- 1676 – bitwa pod Wojniłowem
- 1676 – bitwa pod Żurawnem

wojna polsko-turecka 1683-1699
- 1683 – wyprawa Kunickiego do Mołdawii
- 1684 – bitwa pod Jazłowcem
- 1685 – bitwa pod Bojanem
- 1685 – bitwa przy Wale Trajana
- 1686 – bitwa pod Jassami
- 1687 – oblężenie Kamieńca Podolskiego
- 1688 – bitwa pod Smotryczem
- 1689 – wyprawa hetmana Jabłonowskiego do Mołdawii
- 1690 – zajęcie Suczawy przez jazdę Nikodema Żaboklickiego
- 1691 – wyprawa Jana III Sobieskiego do Mołdawii
- 1691 – bitwa pod Pererytą
- 1694 – bitwa pod Uścieczkiem
- 1695 – bitwa pod Lwowem
- 1698 – bitwa pod Podhajcami
- 1699 – bitwa pod Martynowem

Bibliografia

Zdzisław Spieralski: Awantury mołdawskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.
Leszek Podhorodecki: Sławne bitwy Polaków. Warszawa: Mada, 1997. ISBN 83-86170-24-7.
Leszek Podhorodecki: Chanat krymski i jego stosunki z Polską w XV–XVII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11618-2.
Mariusz Kowalski, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa, IGiPZ PAN, 2013
Jakub Witczak, ''Mohyliady, czyli sarmacka wojenka'', Focus Historia, nr 2/2015. https://web.archive.org/web/20150527184543/http://historia.focus.pl/polska/mohyliady-czyli-sarmacka-wojenka-1702