Barwałd Średni
| Ten artykuł od 2019-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
wieś | |||
Obelisk upamiętniający katastrofę kolejową | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | wadowicki | ||
Gmina | Kalwaria Zebrzydowska | ||
Sołectwo | Zebrzydowice | ||
Wysokość | 280–362 m n.p.m. | ||
Liczba ludności (2022) | 1387[2] | ||
Strefa numeracyjna | 33 | ||
Kod pocztowy | 34-124[3] | ||
Tablice rejestracyjne | KWA | ||
SIMC | 0056348 | ||
Położenie na mapie gminy Kalwaria Zebrzydowska | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||
Położenie na mapie powiatu wadowickiego | |||
49°51′55″N 19°35′49″E/49,865278 19,596944[1] | |||
|
Barwałd Średni – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Kalwaria Zebrzydowska[4].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Barwałd. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Położenie i ukształtowanie terenu
Wieś leży mniej więcej w połowie odległości pomiędzy Wadowicami i Kalwarią Zebrzydowską oraz między Krakowem i Bielskiem-Białą. Rozciąga się na kilku wzgórzach, z których największym jest Kamionka (362 m n.p.m.). Zaraz po niej sytuuje się tzw. Ostra Góra (ok. 350 m n.p.m.). Najniżej położonym punktem jest przysiółek Poddębie (ok. 279 m n.p.m.). Miejscowość znajduje się w dorzeczu Skawy.
Od północy wioska graniczy z Wysoką, Stanisławiem Górnym i Stanisławiem Dolnym, od wschodu z Barwałdem Górnym, od południa z Łękawicą, a od zachodu z Barwałdem Dolnym.
Przez miejscowość przepływa potok – Kleczanka. Dawniej był on nazywany Kliiesscze lub Kleszczówka.
części wsi | Chlewna, Chojówka, Dalachowice, Dzikowizna, Fabrówka, Filkówka, Kamionka, Krupinówka, Kurowskie, Moskałówka, Pniaki, Pod Górą, Podsnozie, Smolkówka, U Sośliny, Zalasek |
Komunikacja
Przez kilkadziesiąt lat Barwałd leżał na głównej trasie łączącej lanckoroński, barwałdzki i zatorski zamek. W 1777 roku rozpoczęto budowę gościńca wiedeńskiego, który przechodził przez wieś. 1 czerwca 1888 otwarto tu lokalną linię kolejową Bielsko – Kalwaria. Obecnie przez miejscowość przechodzi droga krajowa nr 52.
Historia
W XVI w. nastąpił podział Barwałdu na trzy wsie: Barwałd Górny, Dolny oraz Średni. W 1540 r. wieś została wykupiona przez króla Zygmunta Starego i włączone do królewszczyzny zatorskiej. Starostowie zatorscy wykorzystywali miejscową ludność do wycinki lasu, drewno spuszczano Skawą do Zatora. Na obrzeżach lasu osadzano ludność wołoską a na przełomie XVI i XVII w. jeńców tatarskich, kozackich i rosyjskich. W XVI w. Starosta barwałdzki Hermion Wierzbowski kazał miejscowej ludności płacić sobie czynsz zamiast odpracowywać pańszczyznę na rzecz zamku w Zatorze. W 1665 r. Bębnowski i Janowski rugowali chłopów z ziemi zakładając własny folwark. W XVIII w. Barwałd Średni należał do Moszeńskich następnie do końca XIX w. w posiadaniu Brodysów, kiedy to majątek rozparcelowano i sprzedano. W trakcie budowy kolei w 1888 r. trasę wytyczono przez środek posesji a na miejscu dworu postawiono przystanek kolejowy. 24 listopada 1944 roku zderzyły się pociąg osobowy Zakopane – Kraków z niemieckim pociągiem towarowym. Zginęło co najmniej 130 osób.[potrzebny przypis]
Urodzeni w Barwałdzie Średnim
Erazm Józef Filek (1907-1976) – karmelita bosy, duszpasterz w Wilnie i Madziole, w latach 1949-1956 więzień sowieckich łagrów w Kazachstanie[7].
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 3099
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 15 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Katakumby XX wieku - książka - Karmel.pl [online], Karmel - Karmelici Bosi, 24 marca 2017 [dostęp 2023-05-14] (pol.).
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Kalwaria Zebrzydowska
Wsie |
|
---|---|
Integralne części wsi |
|