Dzeta

Dzeta (ζῆτα, pisana Ζζ) – szósta litera alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 7[1]. Dzeta pochodzi od litery alfabetu fenickiego zajin . Od zety pochodzą łacińskie Z i cyrylickie З.

Dzeta reprezentuje w języku nowogreckim spółgłoskę szczelinową dziąsłową dźwięczną /z/, w grece klasycznej oznaczała afrykatę /ʣ/ lub zbitkę /zd/.

Nazwa zety, w przeciwieństwie do innych liter greckich, nie jest podobna do nazwy litery zajin, od której pochodzi dzeta. Beta, eta i theta mają podobne nazwy do liter fenickich.

  • bet → [Ββ] beta
  • het → [Ηη] eta
  • tet → [Θθ] theta

Użycie jako symbolu

Ζ

Majuskuła zety nie jest używana jako symbol, gdyż wygląda tak samo jak litera łacińska Z.

ζ

  • w matematyce – funkcja dzeta Riemanna zdefiniowana przez:
ζ ( α ) = n = 1 1 n α {\displaystyle \zeta (\alpha )=\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{\alpha }}}}
  • w fizyce i automatyce – współczynnik tłumienia
  • w chemii koloidów – potencjał dzeta (potencjał elektrokinetyczny)

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak Unicode Kod HTML Nazwa unikodowa Nazwa polska
Ζ U+0396 Ζ lub Ζ lub Ζ GREEK CAPITAL LETTER ZETA wielka litera grecka dzeta
ζ U+03B6 ζ lub ζ lub ζ GREEK SMALL LETTER ZETA mała litera grecka dzeta

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak LaTeX
Z {\displaystyle \mathrm {Z} } \Zeta
ζ {\displaystyle \zeta } \zeta

Zobacz też

Zobacz hasło dzeta w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Dzeta

Przypisy

  1. Jest używana do zapisu liczby 7, nie 6, dlatego że w starym alfabecie greckim występowała litera digamma, która oznaczała też liczbę 6.
  • p
  • d
  • e
Klasyczne litery greckie
  •  Αα alfa
  •  Ββ beta (wita)
  •  Γγ gamma (ghama)
  •  Δδ delta (dhelta)
  •  Εε epsilon
  •  Ζζ dzeta (zita)
  •  Ηη eta (ita)
  •  Θθ theta (thita)
  •  Ιι℩ jota
  •  Κκ kappa (kapa)
  •  Λλ lambda (lambdha)
  •  Μμ my (mi)
  •  Νν ny (ni)
  •  Ξξ ksi
  •  Οο omikron
  •  Ππ pi
  •  Ρρ rho (ro)
  •  Σσς sigma
  •  Ττ tau (taf)
  •  Υυ ipsylon
  •  Φφ phi (fi)
  •  Χχ chi
  •  Ψψ psi
  •  Ωω omega
Litery nieużywane współcześnie
  •  Ϝϝ(Ͷͷ) digamma
  •  Ϛϛ stigma
  •  Ͱͱ heta
  •  Ϗϗ kaj
  •  Ϻϻ san
  •  Ϙϙ(Ϟϟ) koppa
  •  Ͳͳ(Ϡϡ) sampi
Litery używane w innych językach
  •  Ϳϳ jot
  •  Ϸϸ szo

W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.

Encyklopedia internetowa (litera grecka):