Henryk Marconi

Enrico Marconi

Data i miejsce urodzenia

7 stycznia 1792
Rzym, Państwo Kościelne

Data i miejsce śmierci

21 lutego 1863
Warszawa, Królestwo Polskie, Imperium Rosyjskie

Narodowość

włoska

Dziedzina sztuki

architektura

Epoka

klasycyzm
historyzm

Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk Marconi (ur. 7 stycznia 1792 w Rzymie, zm. 21 lutego 1863 w Warszawie) – włoski architekt^[1], od 1822 działający w Polsce^[1], przedstawiciel klasycyzmu, jeden z najwybitniejszych architektów pierwszej połowy XIX wieku, tworzących na ziemiach polskich.

Życiorys

Kształcił się początkowo pod kierunkiem ojca, Leandra (1763–1837), następnie w latach 1806–1810 jednocześnie na uniwersytecie i Akademii Sztuki Pięknych w Bolonii. Od 1811 roku uczył rysunku w szkole średniej w Lugo. Do Polski został sprowadzony w 1822 r. przez generała Ludwika Michała Paca w celu ukończenia pałacu w Dowspudzie. Od 1827 zajmował stanowisko w Wydziale Przemysłu i Handlu Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego, a w latach 1851–1858 był profesorem w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie.

Życie prywatne

Poślubił córkę ogrodnika hr. Paca, Szkotkę Małgorzatę z Heitonów (1807-1884). Panna młoda była kalwinistką i niektóre ich dzieci wychowano na katolików, podczas gdy inne na kalwinistów. Razem byli rodzicami m.in.: Karola, Władysława, Leandra, Eleonory Kolberg (1832-1882), Jana (1845-1921), inżyniera, oraz Henryka (1842-1920), przemysłowca. Wnukiem Henryka i Małgorzaty był Bohdan.

Bratem Henryka był Ferrante.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 177 wprost-5-9/10)^[2], a jego żona, córka i synowie Jan i Władysław na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.

Ważniejsze dzieła

Z tym tematem związana jest kategoria: Budynki projektu Henryka Marconiego.

Neorenesansowe

szpital św. Łazarza (ul. Książęca, ok. 1840, zniszczony 1939-44)
Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie (Wola) (ul. Chłodna, 1841-43)
dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Warszawie (1844-5, zburzony 1925-30)
Nowy Ratusz w Radomiu (Rynek, 1845-1848),
przebudowa pałacu Andrzeja Zamoyskiego w Warszawie (ul. Nowy Świat, 1846, zniszczony 1939-44, odbudowany 1948-50)
Budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Radomiu (ul. Żeromskiego, 1852)
Hotel Europejski w Warszawie (ul. Krakowskie Przedmieście, 1855, zniszczony 1944, odbudowany 1949-51)
gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie (ul. Kredytowa 1, 1856, zniszczony w 1944, odbudowany w 1950 i 1962-71)
pałac Branickich w Warszawie (ul. Nowy Świat, 1853-6, zniszczony 1944, odbudowany 1946-9)
pałac Karskich we Włostowie (1854-1860), fundacji Stanisława Karskiego
kościół św. Anny w Wilanowie (1857-70), fundacji Aleksandry Potockiej
kościół Wszystkich Świętych w Warszawie (pl. Grzybowski, 1859-63)

Klasycystyczne

pałac Paca w Warszawie, przebudowany i rozbudowany z dawnego barokowego pałacu Radziwiłłów (ul. Miodowa, 1824-8, zniszczony w 1944, odbudowa w 1947-51)
świątynia dorycka w zespole pałacowo-parkowym w Natolinie (1834)
sanatorium Marconi w Busku-Zdroju (1835)
pałac Wielopolskich w Chrobrzu (1857–1860)
ratusz w Błoniu (1842) (powiat warszawski zachodni)
wodozbiór w Ogrodzie Saskim w Warszawie (1852), jeden z elementów wodociągu miejskiego zaprojektowanego przez Marconiego (1851–1855)^[3]
rozbudowa pałacu w Jabłonnie (1834-43)
poczta w Augustowie (1828)
ratusz w Augustowie (1835-1836) (zniszczony w czasie II wojny światowej)
Szpital Św. Trójcy w Kaliszu (1840–1841)
Szpital św. Mikołaja w Łęczycy (1842)
ratusz w Kole
kościół ewangelicko-augsburski w Turku
przebudowa pałacu Kossakowskich w Warszawie
dworzec kolei Warszawsko-Wiedeńskiej Sosnowiec Główny
Starostwo powiatu Stanisławowskiego w Mińsku Mazowieckim (1847-1853)^[4]
kościół pw. św. Mikołaja Biskupa z 1874 r. w Łomnie w województwie mazowieckim
szpital Wszystkich Świętych w Wieluniu
Ratusz miejski w Górze Kalwarii

Neogotyckie

pałac Paca w Dowspudzie (1820-22, rozebrany w 1867 – ocalała tylko brama, inspirowany gotykiem angielskim)
wzniesiona w 1841 roku murowana stajnia ogierów czołowych z maneżem oraz stajnia „Zegarowa” znajdująca się w stadninie koni w Janów Podlaski[1]
kościół w Różance koło Lidy (1827)
pałac w Konopnicy, pow. wieluński, woj. łódzkie,
mauzoleum Potockich w Wilanowie (1836)
projekt pałacu w Zbójnie (1833)
ratusz w Ciechanowie (1844)
brama w Morysinie w Warszawie zamykająca wschodni odcinek osi założenia pałacowo-parkowego w Wilanowie (1846, w ruinie)
kościół Opieki Matki Bożej w Osięcinach (1845–1855)
kościół Św. Jadwigi Śląskiej w Samogoszczy (1863–1864)
kościół św. Mikołaja w Słaboszowie (1854–1876)
zespół pałacowo-parkowy w Potulicach (1854–1880)

Trudna do klasyfikacji architektonicznej jest zaprojektowana przez Henryka Marconiego Wielka Synagoga w Łomży, eklektyzm reprezentuje natomiast pałac Dobieckich w Łopusznie.

Pisma

O porządkach architektonicznych, Warszawa 1828, wyd. 2 1837
Saggio sugli ordini di architettura, Warszawa 1831
Zbiór projektów architektonicznych, Warszawa, 1838-42^[5]^[6]^[7]^[8]

Upamiętnienie

Popiersie w kościele Wizytek w Warszawie^[9].
Nazwisko architekta nosi warszawski Teatr Enrico Marconi założony w 2009 przez Stowarzyszenie „Italiani In Polonia” (Włochów w Polsce). Teatr ten mieści się w podziemiach zaprojektowanego przez Marconiego kościoła Wszystkich Świętych.

Przypisy

↑ ^a ^b Wojciech Fijałkowski: Wilanów. Past and present. Interpress, 1985, s. 16. ISBN 978-83-223-2045-7.
↑ Cmentarz Stare Powązki: HENRYK MARCONI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 321.
↑ Mińsk Mazowiecki Twoje Wirtualne Miasto. minskmaz.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-08)]..
↑ Zbiór projektów architektonicznych. Posz. 1 przez Henryka Marconi, wyd. 1838 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-16] .
↑ Zbiór projektów architektonicznych. Posz. 2, 3 i 4 przez Henryka Marconi, wyd. 1839 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-16] .
↑ Zbiór projektów architektonicznych. Posz. 5, 6, 7 przez Henryka Marconi, wyd. 1841 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-16] .
↑ Zbiór projektów architektonicznych. posz. 8, 9, 10, 11, 12 przez Henryka Marconi, wyd. 1843 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-16] .
↑ Juliusz A. Chróścicki: Kościół Wizytek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 95.

Bibliografia

Stanisław Łoza, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
Aldona Bartczak, Pałac Paca, Warszawa 1973.
Katalog rysunków architektonicznych Henryka i Leandra Marconich w Archiwum Głównym Akt Dawnych, oprac. Tadeusz Stefan Jaroszewski, Andrzej Rottermund, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria A, tom 11, Warszawa 1977.
Tadeusz StefanT.S. Jaroszewski Tadeusz StefanT.S., O siedzibach neogotyckich w Polsce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, ISBN 83-01-01758-9, OCLC 8415532 .
Tadeusz S. Jaroszewski, Henryk Marconi i neogotyk (uwagi), „Rocznik Białostocki”, t. 13, R. 1976, s. 451–471.
The Dictionary of Art, ed. Jane Turner, vol. 20, ISBN 1-884446-00-0.
Polski Słownik Biograficzny, t. XIX/1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974, s. 599–600.

Linki zewnętrzne

Rafał Krajewski, Henryk Marconi (wspomnienie pośmiertne), „Tygodnik Ilustrowany” nr 186, 18.4.1863
Henryk Marconi – zbiory projektów i publikacje w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):