Lamentacje Jeremiasza
| Ten artykuł od 2019-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
- Księga Rodzaju/1 Mojżeszowa (Rdz/1Mj)
- Księga Wyjścia/2 Mojżeszowa (Wj/2Mj)
- Księga Kapłańska/3 Mojżeszowa (Kpł/3Mj)
- Księga Liczb/4 Mojżeszowa (Lb/4Mj)
- Księga Powtórzonego Prawa/5 Mojżeszowa (Pwt/5Mj)
- Księga Jozuego (Joz)
- Księga Sędziów (Sdz)
- Księga Rut (Rt)
- Pierwsza Księga Samuela (1Sm)
- Druga Księga Samuela (2Sm)
- Pierwsza Księga Królewska (1Krl)
- Druga Księga Królewska (2Krl)
- Pierwsza Księga Kronik (1Krn)
- Druga Księga Kronik (2Krn)
- Księga Ezdrasza (Ezd)
- Księga Nehemiasza (Ne)
- Księga Estery (Est)
- Księga Hioba/Joba (Hi/Jb)
- Księga Psalmów/Psałterz (Ps)
- Księga Przysłów/Przypowieści Salomona (Prz)
- Księga Koheleta/Eklezjastesa/Kaznodziei Salomona (Koh/Kzn)
- Pieśń nad pieśniami (Pnp)
- Księga Izajasza (Iz)
- Księga Jeremiasza (Jr)
- Lamentacje/Treny (Lm/Tr)
- Księga Ezechiela (Ez)
- Księga Daniela (Dn)
- Księga Ozeasza (Oz)
- Księga Joela (Jl)
- Księga Amosa (Am)
- Księga Abdiasza (Ab)
- Księga Jonasza (Jon)
- Księga Micheasza (Mi)
- Księga Nahuma (Na)
- Księga Habakuka (Ha)
- Księga Sofoniasza (So)
- Księga Aggeusza (Ag)
- Księga Zachariasza (Za)
- Księga Malachiasza (Ml)
- Księga Tobiasza (Tb)
- Księga Judyty (Jdt)
- Księga Estery (Est)
- Pierwsza Księga Machabejska (1Mch)
- Druga Księga Machabejska (2Mch)
- Księga Mądrości/Mądrość Salomona (Mdr)
- Mądrość Syracha (Syr)
- Księga Barucha (Ba)
- List Jeremiasza
- Czwarta Księga Machabejska (4Mch)
- Czwarta Księga Ezdrasza (4Ezd)
- Psalmy 152–155
- Druga Księga Barucha (2Ba)
- List Barucha
- pokaż
- dyskusja
- edytuj
Lamentacje Jeremiasza, Treny Jeremiasza, Lamentacje, Księga Lamentacji, jedna z ksiąg Starego Testamentu, składa się z pięciu poematów, powstałych pod wpływem oblężenia i zagłady Jerozolimy w 587/586 r. przed Chr.
Tytuł księgi
W Biblii hebrajskiej księga ta wywodzi swoją nazwę od pierwszego jej słowa איכה ʾēḫā(h), Eicha) – („Ach!”, westchnienia, którego kontekstem jest doświadczenie żałoby. W tekście westchnienie to wraca jeszcze trzykrotnie[1]. Starsza nazwa hebrajska to quinot (pieśni żałobne, lamentacja). Tytuł „Lamentacje” jest oddany w Wulgacie przez threni. W LXX - threnoi[2].
Kanoniczność
Kanoniczność Lm nigdy nie była kwestionowana, jednak ich miejsce w kanonie różni się w dwóch głównych tradycjach. W tradycji hebr. księga jest umieszczona w trzeciej części w Pismach, w różnych miejscach, ostatecznie stanowiła część „pięciu zwojów”, czytanych podczas różnych żydowskich dni świątecznych. Tradycje gr. i łac. umieszczają ją w drugiej części - Prorocy - za Jr i często poprzedzają wzmianką: „I zdarzyło się, po tym jak Izrael został wzięty do niewoli, a Jerozolima pozostała pustkowiem, że Jeremiasz usiadł płacząc i wznosił lament nad Jerozolimą i mówił...”
Redakcja historyczna i autorstwo
W roku 587 siódmego lub dziesiątego dnia miesiąca Abib (lipiec - sierpień), Babilończycy zniszczyli Jerozolimę i jej świątynię oraz deportowali liczną grupę ludności, pozostawiając jedynie najbiedniejszych i najsłabszych. Lamentacje zostały napisane najprawdopodobniej w Palestynie, w odpowiedzi na kryzys polityczny, społeczny oraz religijny w starożytnym Izraelu. Ponieważ żałobny rytuał był po zniszczeniu świątyni nadal odprawiany w jej pobliżu, jest możliwe, że lamentacje takie zostały wykorzystane w Księdze Lamentacji.
Starożytna tradycja mówi że autorem Lamentacji jest prorok Jeremiasz; z tego powodu w sztuce zachodniej Jeremiasza nazywa się „płaczącym prorokiem”. Podstawą domniemania jego autorstwa może być uwaga z 2 Krn 35,25 o tym, że napisał on tren o śmierci Jozjasza. Inna tradycja milczy na temat autorstwa. Same poematy są anonimowe, choć istnieje domniemanie, że mamy do czynienia z więcej niż jednym autorem.
Budowa
Składa się z pięciu rozdziałów. Jest napisana bardzo kunsztownym stylem. Każdy wiersz rozdziału pierwszego, drugiego oraz czwartego rozpoczyna się kolejną literą (akrostych) alfabetu hebrajskiego (po 22 wiersze w rozdziale). W rozdziale trzecim kolejną literą alfabetu rozpoczynają się trzy następujące po sobie wiersze (w sumie 66).
Plan księgi
- (I) Żałość Syjonu (1, 1-22)
- (A)Lament nad Syjonem (1, 1-11)
- (B)Lament Syjonu (1, 12-22)
- (II) Dzień gniewu Jahwe (2, 1-22)
- (A) Dzień gniewu Pańskiego (2, 1-10)
- (B) Odpowiedź poety i Syjonu (2, 11-22)
- (III) Z głębokości wołam (3, 1-66)
- (A) Samotność (3, 1-20)
- (B) Wspominanie i rozmyślanie (3, 21-39)
- (C) Skrucha (3, 40-66)
- (IV) Ponowne nawiedzenie miasta (4, 1-22)
- (A) Rozpacz miasta (4, 1-16)
- (B) Próżna ufność (4, 17-22)
- (V) Modlitwa ludu (5, 1-22)
Wykorzystanie Lm w liturgii i sztuce
Lamentacje Jeremiasza znalazły zastosowanie w liturgii Wielkiego Tygodnia. W Ciemnych Jutrzniach należą do śpiewanych czytań biblijnych (łac. lectiones tenebrarum, fr. leçons de ténèbres), po których – jak po każdym czytaniu – następuje responsorium. Od XV w. do tych tekstów powstawały liczne kompozycje wybitnych kompozytorów – lamentacje.
Teksty z Lamentacji Jeremiasza były też wykorzystywane przez kompozytorów współczesnych w kompozycjach innego charakteru, np.:
- Leonard Bernstein – Jeremiah Symphony (1944) z tekstem hebrajskim w ostatniej części[3];
- Krzysztof Penderecki – Kadisz. Życie za życie. Łódzkim Abramkom, którzy chcieli żyć. Polakom, którzy ratowali Żydów – utwór napisany w 2009 r. na finał obchodów 65. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto; obok innych tekstów wykorzystuje Lamentacje Jeremiasza.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Biblia Tysiąclecia wyd. V, Pallotinum, Poznań 2000.
- Słownik wiedzy biblijnej wyd. III, Vocatio, Warszawa 1999.
- Katolicki komentarz biblijny, Vocatio, Warszawa 2001.
- Leksykon biblijny, Vocatio, Warszawa 2001.
Linki zewnętrzne
Zobacz multimedia związane z tematem: Lamentacje Jeremiasza |
- Lamentacje Jeremiasza w przekładzie Biblii Tysiąclecia
- Karpowicz-Zbińkowska: Lamentacje Jeremiaszowe
- Barbara Krawcowicz, Lamentacje Jeremiasza
- The Genre of the Lamentations
Zobacz w Wikiźródłach tekst Lamentacji Jeremiasza |
- p
- d
- e
Prorocy więksi |
|
---|---|
12 proroków mniejszych |
|
Księgi deuterokanoniczne |
|
- Zobacz też: kategoria Prorocy Starego Testamentu
- PWN: 3930262
- Britannica: topic/The-Lamentations-of-Jeremiah
- Universalis: livre-des-lamentations
- SNL: Klagesangene
- DSDE: Klagesangene