Peter Turrini

Ten artykuł od 2012-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Peter Turrini (ur. 26 września 1944 w Sankt Margarethen im Lavanttal w Karyntii) – austriacki pisarz. Znany głównie jako twórca prowokacyjnych sztuk teatralnych, a także scenariuszy filmowych, poezji i esejów^[1].

Życiorys

Peter Turrini dorastał w Maria Saal w Karyntii. Za pośrednictwem kompozytora Gerharda Lampersberga szybko wszedł w kontakt ze środowiskiem wiedeńskiej awangardy. W latach 1963–1971 parał się wieloma zawodami, a w latach 1967–1968 mieszkał na wyspie Rodos. Pisarstwu poświęcił się od roku 1971, dzieląc czas między Wiedeń i Retz. Dzieła Turriniego zostały przetłumaczone na trzydzieści języków i są wystawiane na całym świecie^[1].

Twórczość

Autor zyskał popularność sztukami Rozznjogd (1971) i Sauschlachten (1972) oraz jako scenarzysta serialu Alpensaga (Saga alpejska), kręconego w latach 1974–1979^[2]. Nie unikał literackiego wykorzystania dialektu, zwłaszcza w pierwszym etapie twórczości. Peter Turrini swoje spojrzenie na teatr określa tak: „Nie jest rolą teatru pokazywać fakty naturalistycznie albo rozwiązywać problemy, ale pokazywać je w sposób przerysowany”. Często porusza, w charakterystycznym tonie, tematykę świata skupionego wokół pracy. Turrini regularnie pojawia się na wieczorach autorskich oraz imprezach kulturalnych. Kojarzony jest z ruchem lewicowym.

Turrini napisał 36 sztuk teatralnych, trzy libretta operowe, 55 wydań książkowych, 14 zrealizowanych scenariuszy filmowych oraz 17 słuchowisk.

Recepcja

Wybór dzieł Turriniego dostępny jest także w tłumaczeniu na język polski. Sztuki Petera Turriniego należą do jednych z najczęściej wystawianych w Polsce dramatów z kręgu dramatopisarzy austriackich. Analiza materiału recepcyjnego potwierdza wzrastające z roku na rok zainteresowanie polskiego odbiorcy twórczością austriackiego dramaturga i wzmożoną recepcją jego dzieł w ostatnich latach. Począwszy do roku 1997 regularnie w odstępie roku, dwóch lub trzech lat prezentowane są na scenach teatrów w Polsce premiery kolejnych dramatów tego autora.

Nagrody i wyróżnienia

Pisarz został uhonorowany licznymi nagrodami i wyróżnieniami, m.in. Nagrodą im. Gerharta Hauptmanna (1981), doktoratem honoris causa Uniwersytetu w Klagenfurcie (2010) oraz Nagrodą Nestroya za całokształt twórczości (2011), Vinzenz-Rizzi-Preis^[3] 2014 oraz w roku 2017 Kulturpreis des Landes Kärnten^[4].

Wybrane dramaty

• Rozznjogd (1971)
• Sauschlachten (1972)
• Kindsmord (1973)
• Josef und Maria (1980; uzupełniona wersja, 1999)
• Die Bürger (1981)
• Die Minderleister (1988)
• Tod und Teufel (1990)
• Alpenglühen (1993)
• Die Schlacht um Wien (1995)
• Tod und Teufel (1999) (opera, muzyka Gerd Kühr)
• Die Eröffnung (2000)
• Ich liebe dieses Land (2001)
• Der Riese vom Steinfeld (2002) (opera, muzyka Friedrich Cerha)
• Bei Einbruch der Dunkelheit (2005)
• Mein Nestroy (2006)
• Der Diener zweier Herren (2007) (Sługa dwóch panów, na motywach Carla Goldoniego)
• Was macht man wenn... Ratschläge für den kleinen Mann (2009)
• Silvester (2011) (Sylwester)
• Der Riese vom Steinfeld. Sztuka teatraln (2012)
• Aus Liebe. Sztuka teatraln (2013), prapremiera w Theater in der Josefstadt
• Manchmal ist ein Fasan eine Ente. Verlag Jungbrunnen (2013).
• C'est la vie – Eine Revue. Prapremiera 19 września 2014 w Theater in der Josefstadt (2014)
• Sieben Sekunden Ewigkeit. Sztuka teatralna. Prapremiera 12 stycznia 2017 w Theater in der Josefstadt (2016)
• Fremdenzimmer. Prapremiera 25 stycznia 2018 w Theater in der Josefstad (2018)
• Rozzenjogd, z ilustracjami Gerharda Haderera. Haymon Verlag. Innsbruck (2018)

Nagrania płytowe

• 1973 Helmut Qualtinger czyta teksty Petera Turriniego. Uzzi Förster. Langspielplatte. Wien: Es ist ein gutes Land. Preiser Records.
• 1975 Peter Turrini czyta Rozznjogd. Stuttgart: Intercort Literar Serie.
• 1985 Peter Turrini czyta Wiersze. GIG Records.
• 1996 Peter Turrini i Kisten Dene czuytają z Im Namen der Liebe. Musik: Hans-Georg Koch. CD. Wien: ORF.
• 1996 Peter Turrini i Otto Schenk cytają Helmut Qualtinger. CD. Wien: ORF.
• 1999 Peter Turrini czyta Alpenglühen. CD. Wien: ORF.
• 2000 Peter Turrini czyta Die Verhaftung des Johann Nepomuk Nestroy. CD. Lienz: Waku word.
• 2000 Peter Turrini czyta Ein paar Schritte zurück. CD. Lienz: Waku word.
• 2004 Peter Turrini czyta Die Eröffnung. CD. Wien: ORF.
• 2012 Turrini czyta Walla. CD. Wien: Fabrique Records.
• 2013 Peter Turrini iSophie Aujesky czytają Manchmal ist ein Fasan eine Ente. CD. Wien: ORF.

Literatura sekundarna

• Wolfgang Schuch, Klaus Siblewski (Hrsg.): Peter Turrini. Texte, Daten, Bilder. Luchterhand Literaturverlag, Frankfurt am Main 1991, ISBN 3-630-61960-6 (= Sammlung Luchterhand, Band 960).
• Jutta Landa (Hrsg.): I am too many people. Peter Turrini: playwright, poet, essayist. Ariadne Press, Riverside, CA 1998, ISBN 1-572-41040-X (englisch).
• Herbert Neubauer (Photos), Silke Hassler: Masken und Gesicht. Peter Turrini im Portrait. Essay, Wieser, Klagenfurt 2006, ISBN 978-3-85129-619-8 (= Europa erlesen: Literaturschauplatz).
• Klaus Amann: Kämpfer, Künstler, Narr und Bürger. Lesebuch über das Phänomen Turrini. Residenzverlag, Salzburg / St. Pölten 2007. ISBN 978-3-701-73058-2.
• Heiner Hammerschlag: Der Dichter und das Dorf. Broschüre. Sonderdruck Carinthia, Klagenfurt 2010.
• Arno Rußegger: Ein romantischer Realist. StudienVerlag. Innsbruck 2016.
• Christine Grond-Rigler: Zur internationalen Rezeption der Dramen von Peter Turrini. StudienVerlag. Innsbruck 2016.
• Christine Rigler: Diese Komödie ist eine Tragödie: Werk und Leben des Schriftstellers Peter Turrini. Biographie, Haymon Verlag, Innsbruck 2019, ISBN 978-3-7099-3473-9.

Weblinks[Bearbeiten]

• Offizielle WebSite von Peter Turrini
• Peter Turrini w Internet Movie Database (j. angielski)
• Literatur von und über Peter Turrini im Katalog der Deutschen Nationalbibliothek
• Peter Turrini bei literaturhaus.at
• Biografia – Archiv der Zeitgenossen
• Wybór tekstów – Archiv der Zeitgenossen
• Peter Turrini. Rückkehr an meinen Ausgangspunkt – RR* film biograficzny

Przypisy