Pieczyngowie

Pieczengowie w innych językach (azerbejdżański : Peçeneq (lər) , turecki : Peçenek (ler) , środkowo-turecki : بَجَنَكْ Bäčänäk , rumuński : Pecenegi , rosyjski : Печенег(и) , ukraiński : Печеніг(и) , węgierski : Besenyő (k) , grecki : Πατζινάκοι, Πετσενέγοι, Πατζινακίται , gruziński : პაჭანიკი , bułgarski : печенеги , Romanizowany : pechenegi , bułgarski : печенези , pechenezi ; Serbsko-chorwacki : Pečenezi / Печенези , łaciński .:Pacinacae, Bisseni). byli pół-koczowniczym ludem tureckim z Azji Środkowej , który mówił językiem Peczynegów . W IX i X wieku Pieczyngowie kontrolowali większość stepów południowo-wschodniej Europy i Półwyspu Krymskiego. W IX wieku Pieczyngowie rozpoczęli okres wojen z Rusią Kijowską i przez ponad dwa stulecia przeprowadzali najazdy na ziemie Rusi, które czasami przeradzały się w wojny na pełną skalę.

Historia

W VIII wieku Pieczyngowie mieszkali nad jeziorem Bałchasz i toczyli walki z Ujgurami. Być może Ujgurowie wyparli ich na zachód, nad Jezioro Aralskie, w sąsiedztwo Kaganatu Chazarskiego. Tu prowadzili zacięte walki z Oguzami. W ich wyniku na początku IX wieku zostali wyparci do Europy, do Kaganatu Chazarskiego. Tu nad Donem Pieczyngowie zastali Madziarów. W toku walk zmusili Węgrów do przesunięcia się na zachód, nad Dniestr, Prut i Seret. Dalsze sąsiedztwo z Węgrami cechowały zacięte walki. Nad Donem Pieczyngowie podlegali Chazarom, którzy utrzymywali względny spokój między koczownikami zamieszkującymi kaganat. Madziarowie, Pieczyngowie i inni koczownicy płacili Chazarom daniny. Na wezwanie kagana stawali zbrojnie w szeregach chazarskich wojsk.

U schyłku IX wieku (ok. 890 lub 895), napór Pieczyngów zmusił Węgrów do opuszczenia kaganatu. Żyjący nad Dniestrem i Prutem Węgrzy napadali w celach łupieżczych Bułgarię. Władający Bułgarią Symeon I wszedł w porozumienie z Pieczyngami. Cesarz Konstantyn Porfirogeneta w swym dziele O zarządzaniu państwem tak to opisał: „I gdy Węgrzy poszli na wyprawę wojenną, przyszli do nich Pieczyngowie z Symeonem i rodziny ich zgładzili do szczętu, a Węgrów zostawionych na straży kraju swojego, wypędzili [...] Węgrzy szukając ziemi do zamieszkania, przybyli do Wielkiej Morawii i wypędzili z niej tych, którzy ją zamieszkiwali, i osiedlili się w ich kraju”.

Kiedy w roku 965 książę kijowski Światosław I uderzył na Chazarów kładąc kres istnieniu Kaganatu Chazarskiego, Pieczyngowie zbrojnie wsparli wojska ruskie. Wraz z upadkiem kaganatu, zniknął na stepie czynnik polityczny i militarny utrzymujący dotąd Pieczyngów w ryzach. Niebawem skierowali oręż przeciwko bogatej Rusi. W roku 972^[1] w Białobrzeżu nad Dunajem pokonali wracające z bitwy pod Silistrią pokonane wojska Światosława, a jego samego zabili. Ponoć z czaszki księcia zrobili sobie puchar. Napady Pieczyngów na Ruś były tak dotkliwe, że następca Światosława, Włodzimierz, wznosił silne umocnienia mające powstrzymywać Pieczyngów.

W 1036 roku doszło do wielkiej bitwy między Pieczyngami a wojskami Jarosława Mądrego i Połowcami, w której Pieczyngowie ponieśli klęskę i zostali zmuszeni do wywędrowania na południe i osiedlenia się na zachodnim wybrzeżu Morza Czarnego między Dunajem i Dniestrem. W roku 1048 wyruszyli swoimi wojskami w kierunku Bałkanów i spustoszyli Bułgarię, Macedonię i Trację. W 1091 Pieczyngowie zaatakowali Trację, należącą do Cesarstwa Bizantyjskiego. Zostali jednak pokonani przez wojska cesarza Aleksego I Komnena wspierane przez oddziały Połowców^[2]. W następnych wiekach ulegli częściowej asymilacji z ludnością romańską i słowiańską, część natomiast mogła przetrwać do dziś na terenie Bułgarii jako Gagauzi, którzy aktualnie zamieszkują tereny południowo-wschodniej Mołdawii. Szopowie mieszkający do dziś w Bułgarii są być może potomkami tego ludu^[3].

Etymologia

Pieczyngowie, znani również jako Bjnak, Bjanak lub Bajanak w średniowiecznych tekstach arabskich i perskich, oraz jako Be-ča-nag w klasycznych dokumentach tybetańskich oraz Pačanak-i w dziełach pisanych w języku gruzińskim, byli ludem tureckim zamieszkującym stepy Eurazji w okresie średniowiecza^[4]. W literaturze bizantyjskiej ich nazwa przybierała formy Patzinakoi lub Patzinakitai, zaś w średniowiecznych tekstach łacińskich wspominano ich jako Pizenaci, Bisseni lub Bessi. Wschodniosłowiańskie ludy używały określeń Pečenegi lub Pečenezi (liczba mnoga od Pečeneg), podczas gdy w Polsce byli znani jako Pieczyngowie lub Piecinigi^[4]. Węgierskie słowo na określenie Pieczyngów to Besenyő, zaś w języku rumuńskim używano formy Pecenegi^[4]. Nazwy te odzwierciedlają różnorodne konteksty historyczne i kulturowe^[4], w jakich Pieczyngowie byli opisywani przez różne narody i źródła pisane. Ich obecność i działania w regionie Eurazji między IX a XI wiekiem miały znaczący wpływ na historię polityczną i militarystyczną tamtych czasów^[4].

Według Maksa Vasmera etnonim ten pochodzi od *bаčаnаk, *раčаnаk ← *bäčänäk (węg. besenyő „Pieczyng”), czagat. badžinak, turkm. pačïnak ze zdrabniającym sufiksem -nаk od bаdžа, bаčа „mąż starszej siostry”, tur. badžanak „swojak/krewny”, spokrewnione z turkijskim bičene – nazwanie plemienne Oguzów u Abu al-Ghazi Bahadura, – i staro-turkijska nazwa własna Веčе. Stąd też nazwy miejscowe: pol. Peczeniżyn, ukr. Печенiжин (Galicja), Печенег (koło Charkowa)^[5].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Pieczyngowie

Przypisy

↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona, 2005, Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ss. 143, ISBN 83-85719-85-7.
↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona, 2005, Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ss. 144, ISBN 83-85719-85-7.
↑ Bułgarzy, David Marshall Lang PIW Warszawa 1983 str.43
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Spinei, Victor (2003). Wielkie migracje na wschodzie i południowym wschodzie Europy od IX do XIII wieku (w tłumaczeniu Dana Badulescu) . Rumuński Instytut Kultury. s.93, ISBN 973-85894-5-2.
↑ Max Vasmer, Этимологический словарь русского языка: hasło Печенеги.