Pietro Tenerani
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 11 listopada 1789 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 grudnia 1869 | ||
| Narodowość | włoska | ||
| Alma Mater | Accademia di belle arti di Carrara | ||
| Dziedzina sztuki | rzeźbiarstwo | ||
| Epoka | neoklasycyzm | ||
| |||
Pietro Tenerani (ur. 11 listopada 1789 w Torano, zm. 14 grudnia 1869 w Rzymie) – włoski rzeźbiarz.
Biografia
Pietro Tenerani urodził się w Torano pod Carrarą 11 listopada 1789. Kształcił się w Accademia di belle arti w Carrarze, gdzie profesorami byli: Lorenzo Bartolini, Pietro Marchetti (wuj rzeźbiarza), Jean-Baptiste Frédéric Desmarais[1]. Od 1813 przebywał w Rzymie. Uczył się u Antoniego Canovy i Bertela Thorvaldsena. Od 1825 był członkiem i profesorem Akademii Świętego Łukasza, w 1857 wybrano go jej prezydentem. Od 1860 roku pełnił funkcję dyrektora Muzeów Watykańskich. Był zwolennikiem puryzmu, a następnie naturalizmu. Znany ze swoich umiejętności rzeźbiarskich, tworzył postacie i grupy mitologiczne, posągi upamiętniające, figury sakralne oraz pomniki nagrobne[2]. Dla Museo Pio-Clementino odrestaurował antyczną rzeźbę Herkulesa[3].
Tenerani był autorem rzeźbionych popiersi grupy Polaków. Sportretował: Zofię Katarzynę Branicką-Odescalchi, Zygmunta Krasińskiego, Elizę z Branickich Krasińską[4], Bolesława Potockiego[5], Tadeusza Doria-Dernałowicza. Rzeźbiarz wykonał również w 1825 roku gipsowy model płyty na grób księżnej Czartoryskiej – Dusze wzlatujące ku Niebu (wł. Le anime che volano in cielo)[6].
Uczniem Pietro Teneraniego był polski rzeźbiarz Tomasz Oskar Sosnowski[7].
Rzeźbiarz zmarł w Rzymie 14 grudnia 1869 roku[2].
Wybór dzieł
Spod dłuta Teneraniego wyszły, m.in. takie rzeźby, jak[2]:
- Psyche porzucona (wł. Psiche abbandonata, 1819), Florencja, Galleria Nazionale d’Arte Moderna
- Wenus zraniona cierniem róży (1823), Ermitaż
- Popiersie Bertela Thorvaldsena (1824), Rzym, Akademia Świętego Łukasza
- Nagrobek Piusa VIII (1830), Bazylika watykańska
- Psyche omdlała (wł. Psiche svenuta, przed 1836), Ermitaż
- Flora (1840), Ermitaż
- Posąg Simóna Bolívara (1842), Bogota
- Zdjęcie z krzyża (wł. Deposizione, relief, 1844), Bazylika laterańska[8]
- Flora (1848), Buckingham Palace[9]
- Popiersie hrabiego Chambord (1840), Beauvais, Musée départemental de l'Oise[10]
- Popiersie autoportret (1856), Museo di Roma[11]
- Faun grający na aulosie (1859), Palermo, Villa Tasca
- Chrystus Odkupiciel (wł. Cristo Redentore, 1869–1871), Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva[12]
- Posąg św. Jana Ewangelisty (1836), Neapol, Kościół S. Francesco di Paola
- Posąg Simóna Bolívara (1852), Caracas
- Posąg Simóna Bolívara, Berlin
- Posąg Pellegrina Rossiego (1854), Carrara[13]
- Posąg św. Alfonsa Marii de’ Liguoriego (1839), Bazylika watykańska[14]
- Posąg św. Benedykta, Bazylika św. Pawła za Murami
- Popiersie Jezusa Chrystusa, Baku, Narodowe Muzeum Sztuki Azerbejdżanu
- Popiersie Antonia Silvaniego, Bolonia
- Popiersie Francesco Forti (1843), Pescia, Museo Civico[15]
- Popiersie nieznanej kobiety, Londyn, Heim Gallery[16]
- Anioł Zmartwychwstania, Poczdam, Kościół Pokoju
- Wulkan (1825–1849), Rzym, Galleria Nazionale d’Arte Moderna[17]
- Popiersie Zofii Katarzyny Branickiej-Odescalchi (ok. 1850), Museo di Roma[18]
- Popiersie hrabiego Zygmunta Krasińskiego (1852), popiersie w marmurze Muzeum Romantyzmu w Opinogórze[19]; gipsowy model w Museo di Roma[20]
- Popiersie Bolesława Potockiego (ok. 1850–1860), Museo di Roma
- Popiersie Tadeusza Doria-Dernałowicza (1852), Warszawa, Muzeum Narodowe
- Popiersie Elizy Franciszki z Branickich Krasińskiej, Kraków, Muzeum Narodowe
- Carlotta del Belgio, imperatrice del Messico (1864), Museo di Roma[21]
- Pomnik Marii Bold, księżnej Sapiehy, Farnworth, Anglia[22]
- Nagrobek Marii Colonna Lante, Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva
- Nagrobek Natalii Komar-Spada, Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva[23]
- Historia, model grobu Eugeniusza de Beauharnais, Rzym, Galleria Nazionale d’Arte Moderna
- Nagrobek Eugeniusza de Beauharnais, Monachium, Michaelskirche[24]
- Nagrobek Clelii Severini (1825), Rzym, Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina”[1]
- Nagrobek siostry Fidamante Malenotti, San Gimignano, Kościół San Girolamo[25]
Galeria
-
Popiersie Zygmunta Krasińskiego, Złoty Potok -
Popiersie Tadeusza Doria-Dernałowicza, Warszawa -
Popiersie Elizy Franciszki z Branickich Krasińskiej, Kraków -
Popiersie hr. S. Shuvalovej, Petersburg -
Posąg Simóna Bolívara, Bogota -
Popiersie Chrystusa, Baku -
Anioł Zmartwychwstania, Poczdam -
Nagrobek Piusa VIII, Rzym -
Nagrobek Księcia Camillo Massimo, Rzym -
Nagrobek Clelii Severini, Rzym -
Omdlała Psyche, Ciudad de México -
Flora, Petersburg
Przypisy
- ↑ a b Pietro Tenerani. all-art.org. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ a b c Tenerani, Pietro (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Eracle. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Trzy popiersia portretowe z Europeum. mnk.pl. [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Boleslaw Potocki. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Agata Rola-Bruni: Włochy: Rzymskie muzeum kustoszem polskich pamiątek. naszswiat.it, 2021-02-23. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Monumento funebre di Sosnowski Tomasz Oskar (sec. XIX). catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Arcibasilica Papale San Giovanni in Laterano. vatican.va. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Flora. rct.uk. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Portrait du Comte de Chambord. mudo.oise.fr. [dostęp 2022-07-04]. (fr.).
- ↑ Pietro Tenerani. Autoritratto. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Cristo Redentore. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Palma Bucarelli: Tenerani, Pietro (Enciclopedia Italiana, 1937). treccani.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ St. Alphonsus de Liguori. stpetersbasilica.info. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Ritratto di Francesco Forti. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Bust of an unknown woman. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Vulcano. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Sofia Caterina Branicka Odescalchi. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku. Jerzy Pleszyniak (red., teksty). Katowice: Wydawnictwo Alatus, 2010, s. 9. ISBN 978-83-60503-64-5.
- ↑ Ritratto del conte Zygmunt Krasinski. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Carlotta del Belgio, imperatrice del Messico. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Monument to Mary Bold, Princess Sapieha. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Monumento funebre di Tenerani Pietro (sec. XIX). catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Tomb of Eugene de Beauharnais. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Chiesa di San Girolamo. catalogo.beniculturali.i. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
Kontrola autorytatywna (osoba):
