Rudenka
| wieś | |||
 Cerkiew w Rudence | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | leski | ||
| Gmina | Olszanica | ||
| Liczba ludności (2020) | 376[2] | ||
| Strefa numeracyjna | 13 | ||
| Kod pocztowy | 38-722[3] | ||
| Tablice rejestracyjne | RLS | ||
| SIMC | 0358374[4] | ||
Położenie na mapie gminy Olszanica  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |||
 49°29′25″N 22°24′44″E/49,490278 22,412222[1] | |||
| |||
 | Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Rudenka i Rudeńka |
Rudenka dawniej też Rudeńka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Olszanica[4][5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Dzieje miejscowości Rudenka
1526 r. – w źródłach pojawia się po raz pierwszy wzmianka o wsi założonej na prawie wołoskim w sobieńskich dobrach Kmitów.
1580 r. – wieś przechodzi w ręce Stadnickich wraz z dobrami Sobieńskimi i jest wsią prywatną. XVII w. – miejscowość należała do Grochowskich.
1672 r. – podczas ostatniego już najazdu czambułów tatarskich Nuradyn-Soltana na Bieszczady we wsi ocalało tylko 4 domy, Ordyńcy ograbili i spalili wieś, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. Miejscowość była wówczas własnością Bukowskich. XIX w. – wieś przechodzi w posiadanie Balów.
W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Rudence był Józef Jordan[6].
1921 r. – wieś liczyła 81 domów i 530 mieszkańców (408 greko-katolików, 100 łacinników, 22 Żydów wyznania mojżeszowego).
1944 r. – 14 września z rejonu Manasterca i Gór Słonnych została wprowadzona do walki 237 dywizja 11 korpusu piechoty 4 Frontu Ukraińskiego. Nacierając na Uherce złamała ona opór Niemców na rubieży Bezmiechowa Dolna – Bezmiechowa Górna, posunęła się o 6 km i do końca dnia zdobyła Jankowce, Rudenkę i Olszanicę. Osiągnięcie przez 267 i 237 dywizje piechoty wyznaczonych rubieży rozszerzyło wyłom w obronie nieprzyjaciela do 12 km i umożliwiło wprowadzenie do walki sił głównych 11 korpusu piechoty z rubieży Lesko – Jankowce – Rudenka.
1945 r. – podczas spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w dniu 10 stycznia przez sołtysa Michała Prystasza wykazano, iż we wsi mieszkało 248 osób dorosłych i 202 dzieci (wykazy imienne). – w czasie zabawy we wsi UPA schwytała komendanta UB z Leska. Podczas przesłuchania wydał całą siatkę informatorów w powiecie leskim. Podobno korzystając z jego dokumentów ciężko ranny dowódca sotni UPA „Burłaka” dwukrotnie leczył się w polskich szpitalach. – Według kolejnego spisu ludności z 13 VI we wsi wykazano: 190 osób dorosłych pow. 18 lat (19 Polaków i 171 Ukraińców) oraz 283 dzieci (12 Polskich i 271 Ukraińskich). Stosowano kryterium wyznaniowe. – do końca 1945 r. na mocy umowy o repatriacji ludności wysiedlono na wschód do USRR 42 osoby narodowości ukraińskiej. We wsi pozostało 30 rodzin mieszanych liczących 113 osób.
1947 r. – w maju podczas akcji Wisła 432 mieszkańców narodowości rusińskiej i ukraińskiej wysiedlono na tzw. Ziemie Odzyskane.
Warto zobaczyć
Za szkołą na wzgórzu po prawej stronie drogi znajduje się zabytkowa drewniana cerkiew filialna z 1843 r. pw. Soboru Matki Bożej. Po 1947 r. użytkowana była jako magazyn zboża. Około 1970 r. zachowany był jeszcze kompletny ikonostas z XIX w oraz kilka starszych ikon z XVII – XVIII w.
W 1971 r. świątynię przekazano w użytkowanie łacińskiej parafii w Uhercach Mineralnych. W 1976 r. nastąpiła kradzież większości wyposażenia, a ostatnie 3 ikony sprzedano Muzeum Historycznemu w Sanoku. Ikonostas pozbawiony ikon przecięty został na trzy części. Środkową przesunięto w głąb prezbiterium i ustawiono ok. 1,5 m od tylnej ściany tworząc w ten sposób małą zakrystię. W nawie głównej XIX – wieczna polichromia z przedstawieniem św. Trójcy. Obok cmentarz cerkiewny pozbawiony nagrobków otoczony drzewami. - liczba wiernych obrządku gr. kat : 1890 – 420, 1918 – 437, 1938 - 545.
Źródło: Grupa Partnerska Zielone Bieszczady
- Zabytki
- Cerkiew greckokatolicka pw. Soboru Bogurodzicy wzniesiona w 1843 r. Aktualnie jest to kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Budowla orientowana, konstrukcji zrębowej.
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117897
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 10 [dostęp 2021-11-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1097 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 186.
Linki zewnętrzne
- Rudeńka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 909 .
