Sążeń

Sążeń – wspólna nazwa różnych jednostek długości; nie są one metryczne, lecz antropometryczne – oparte o rozpiętość ramion dorosłego mężczyzny^[1]. Różne sążnie w zaokrągleniu do jednej cyfry znaczącej są równe dwóm metrom (2 m).

W Polsce sążeń (lub inaczej siąg^[2]) zmieniał się na przestrzeni wieków, oscylując w granicach 2 metrów:

• sążeń staropolski – 1,786 m (według konstytucji 1764)^[1],
• sążeń nowopolski – 1,728 m = 3 łokcie = 6 stóp = 72 cale = 864 linie (obowiązywał w Królestwie Polskim 1819–1848)^[1],

w Imperium Rosyjskim (w tym w zaborze rosyjskim wprowadzono od 1849 roku):

• sążeń rosyjski (ros. сажень) – 2,133561 m = 1/500 wiorsty^[1] = 3 arszyny = 48 werszków.

W zaborze austriackim 1 sążeń wiedeński (niem. Wiener Klafter) był równy 1,8965 m (kwadrat o boku 40 sążni stanowił 1 morgę)^{[potrzebny przypis]}. W obiegu były jeszcze inne sążnie: Linzer Klafter (1,816 m) i Kammergutsklafter (1,785 m).

W Wielkiej Brytanii sążeń (ang. fathom, symbol fm) używany był, a w USA jest, używany do określania głębokości morza na brytyjskich mapach nawigacyjnych^[1]:

1 fm = 6 ft = 1,8288 m^[1].

Na Litwie sążeń litewski wynosił 1,940 m^[1].

We Francji sążeń francuski (toise, wym. tuaz) wynosił 1,949 m^[3].

W starożytnej Grecji odpowiednikiem sążnia była orgyia (ὀργυιά), równa 6 stóp. W zależności od długości stopy stanowiło to od 1,764 (dla stopy attyckiej) do 2,1 m (dla stopy pergamońskiej).

Zobacz też

• sąg – miara objętości pochodna od sążnia, stosowana do drewna^[1].

Przypisy

Zobacz hasło sążeń w Wikisłowniku