Wiktor Czajewski

Wiktor Czajewski (przed 1906)

Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1857
Ostrołęka

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 1922
Warszawa

Narodowość

polska

Multimedia w Wikimedia Commons

Wiktor Czajewski (ur. 10 czerwca 1857 w Ostrołęce, zm. 22 kwietnia 1922 w Warszawie) – literat, dziennikarz, historyk, wydawca gazet i właściciel drukarni prasowej; badacz kurpiowskiej Puszczy Zielonej.

Życiorys

Był synem ostrołęckiego urzędnika powiatowego, Michała i Anieli z Doberskich. Początkowo kształcił się w Królewcu. W 1882 roku został redaktorem zakupionego przez siebie „Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego”^[1]. W latach 1877–1880 studiował na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Krakowie rozpoczął działalność pisarską. Za rozprawy historyczne w latach 1878–1879 otrzymał nagrody konkursowe fundacji ks. Czartoryskich^[2].

Do Łodzi przyjechał w 1897 i rozpoczął wydawanie od 1 grudnia 1897 dziennika „Rozwój” drukowanego u S. Dębskiego. W 1898 rozpoczął starania o własną drukarnię i otrzymał na nią koncesję 22 lutego 1899. Kosztem 8 000 rubli wyposażył ją w dwie prasy ręczne i czcionki o wadze 125 pudów. Jako zarządzającego i współwłaściciela przyjął J. Grabowskiego. Gdy rozstali się w kwietniu 1899, drukarnia była zadłużona – jej nabywcą został G. Koń. Kupił nową drukarnię przy ul. Piotrkowskiej 111, wyposażył ją w 1906 w maszynę rotacyjną, a przed 1913 przeniósł na Przejazd 8 (obecnie ul. J. Tuwima) i prowadził ją z synem Tadeuszem, który po 1922 odziedziczył ją i szybko doprowadził do upadku, jak podaje M. Laskowski.
Pierwszy w Łodzi wyposażył w 1919 swoją drukarnię w dwa linotypy, zakupione w Poznaniu. Drukował albumy, dzieła naukowe i dwa tytuły prasowe: „Rozwój” oraz „Goniec Wieczorny”.
Jako autor, redaktor, wydawca i działacz społeczny wywarł znaczący wpływ na życie kulturalne miasta. W grudniu 1903 uczestniczył w powołaniu Łódzkiego Towarzystwa Teatralnego. Gdy zawieszono wydawanie „Rozwoju” drukował dla jego prenumeratorów w latach 1914–1915 „Gazetę Wieczorną”. Z jego drukarni wyszło drukiem około 20 publikacji dotyczących rocznic historycznych i wydarzeń kulturalnych.

Zajmował się także historią i etnografią Kurpiów, czego owocem był m.in. artykuł zamieszczony w jednym z numerów „Tygodnika Ilustrowanego” z 1881 roku. Ponadto napisał powieść historyczną Na kurpiowskim szlaku, wydaną pod pseudonimem Antoniego Chleboradzkiego, oraz dramat Kurpiki^[3].

Pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Twórczość

Kaszubi: kilka słów o ich życiu i poezyi, Warszawa 1883 (wersja cyfrowa Polona)
Mikołaj Rej z Nagłowic na sejmach, Warszawa: T. Paprocki, 1885
Historya literatury czeskiej od czasów Odrodzenia do chwili bieżącej, Warszawa: Przegląd Tygodniowy, 1886
Powieść oryla: sielanka, Warszawa: Tygodnik Powszechny, 1887
Rys dziejów naszych. Polska za Piastów, Warszawa: Tygodnik Powszechny, 1887
Rzecz niedowiedziona: czy ogon należy do psa, czy pies do ogona? Komedya historyczna w 4 aktach wierszem, Warszawa 1887
Willanów, Czerniaków, Morysin, Gucin, Natolin: wraz ze szczegółowym spisem 1000 obrazów z galeryi willanowskiej. Ilustrowany przewodnik po Warszawie i okolicach, Warszawa: W. Czajewski, 1893
O pocałunku: pędzlem i piórem, Warszawa 1893
Przewodnik po Wilanowie, Warszawa 1895
Katedra św. Jana w Warszawie. W 100 rocznicę zamienienia kolegjaty na katedrę, Warszawa 1899
Na kurpiowskim szlaku. Powieść historyczna z XVII w. (w trzech tomach), tom 1, tom 2, tom 3; Warszawa: Red. „Gazety Polskiej”, 1900
Smok. Powieść współczesna w 2-ch tomach, tom 1, tom 2; Warszawa: Rozwój, 1901
Willanów, Łódź 1903
Szkice teatralne, Łódź 1907
Kraków: rys historyczny do połowy 17 wieku, Łódź: Wydawnictwo Dziennika „Rozwój”, 1909
Kraków, Łódź: „Rozwój” 1910
Za kraj, za wolność, za honor, za cześć! Pamiątka setnej rocznicy zgonu Tadeusza Kościuszki 1817–1917, Łódź 1917
Jak kochał ojczyznę Kościuszko. Pamiątka setnej rocznicy zgonu, Warszawa 1917
Kochany bracie chłopie i obywatelu!, Łódź 1917

Źródło:^[4]

Przypisy

↑ Elżbieta Zielińska, Dawni badacze Kurpiowszczyzny, Ostrołęka 1989, s. 9.
↑ Elżbieta Zielińska, Wpisani w historię: słownik biograficzny województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1990, s. 40-41
↑ Jerzy Kijowski, Z dziejów badań nad historią Puszczy Zielonej (wybrane zagadnienia), „Zeszyty Naukowe OTN”, z. 7, 1993, s. 104.
↑ Czajewski, Wiktor (1857–1922). [w:] Katalog Biblioteki Narodowej [on-line]. alpha.bn.org.pl/. [dostęp 2015-03-18].

Bibliografia

JacekJ. Strzałkowski JacekJ., Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku, Łódź: J. Strzałkowski, 1999, s. 62-64, ISBN 83-906647-1-2, OCLC 836572711 .
Szychowski L.S. Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859–1918. Łódź 1993.
Słownik pracowników książki polskiej, red. Irena Treichel. Warszawa-Łódź, 1972.
Laskowski Mirosław, Dzieje drukarstwa łódzkiego. Łódź 1989, s. 32.