1683

Ovo je članak o godini 1683.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija: 1650-e  1660-e  1670-e  – 1680-e –  1690-e  1700-e  1710-e
Godine: 1680 1681 1682 – 1683 – 1684 1685 1686
Opsada Beča 1683.
1683. po kalendarima
Gregorijanski 1683. (MDCLXXXIII)
Ab urbe condita 2436.
Islamski 1094–1095.
Iranski 1061–1062.
Hebrejski 5443–5444.
Bizantski 7191–7192.
Koptski 1399–1400.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1738–1739.
• Shaka Samvat 1605–1606.
• Kali Yuga 4784–4785.
Kineski
• Kontinualno 4319–4320.
• 60 godina Yin Voda Svinja
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11683.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1683 (MDCLXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.


Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

  • 1. 1. - Osnovan brandenburški grad Groß Friedrichsburg na Zlatnoj Obali (Gani).
  • 31. 3. - Varšavski ugovor: ofanzivno-defanzivni savez Austrije i Poljske protiv Osmanlija. U odbrani Beča će pomoći i snage iz Bavarske, Saksonije, Frankonije i Švapske te Braunšvajg-Lineburga. Profrancuski Brandenburg je tražio novac za pomoć.[1]

April/Travanj – Jun/Lipanj

Turski posedi u centralnoj Evropi 1683.
  • 10. 4. - Lorenski vojvoda Karlo V imenovan za komandanta carske habsburške vojske.
  • 19. 4. - Pavao Ritter Vitezović ishodi od cara povelju kojom se jamče prava Senja.
  • 24. 4. - Turska vojska stigla u Niš[2].
  • 3. 5. - Sultan Mehmed IV i veliki vezir Kara Mustafa-paša stigli u Beograd. Mustafa 13-tog imenovan glavnim komandantom i nastavlja dalje 24-og dok sultan ostaje u Beogradu.
  • 2. 6. - Kara Mustafa-paša stigao u Osijek. Vojska kreće dalje 12-tog jer most preko Drave još nije dovršen[3].
  • 6. 6. - Otvoren Ashmolean Museum pri Oxfordskom univerzitetu, prvi univerzitetski muzej na svetu.
  • 7. 6. - Imre Thököly, proturski "kralj" Ugarske, se u Osijeku sastao sa Kara Mustafa-pašom.
  • 7. 6. - Đorđe Branković imenovan od cara Leopolda za baruna Ugarske[4].
  • 12. 6. - U Engleskoj otkrivena Zavera Rye House za ubistvo kralja Čarlsa II i njegovog brata Džejmsa.
  • 26. 6. - 29. 7. - Bombardovanje Alžira, francuska akcija protiv tamošnjih gusara.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

  • 1. 7. - Osmanska vojska stigla do Đera, narednih dana zauzeli Vesprem, Papu i Tatu[5].
  • 14. 7. - Opsada Beča: osmanske snage sa saveznicima započele opsadu Beča. Grad brani Ernst Rüdiger von Starhemberg, car ga je napustio prošle sedmice.
  • 16. 7.? - Bitka za Penghu je odlučujuća pobeda qingovskog generala Shi Langa nad mingovskim lojalistima sa Tajvana - njihova Kraljevina Tungning anektirana sledeće jeseni.
  • 26. 7. - Tekelijeve snage opkolile Požunski zamak, Karlo Lorenski ih odbio od grada 29-og.
  • 27. 7. (17. 7. po j.k.) - "Neverni rod mačarski" opljačkao manastir Grabovac u tolnanskoj županiji[6].
  • 15. 8. - Jan Sobjeski kreće iz Krakova prema Beču sa višenacionalnom armijom.
  • 24. 8. - Karlo Lorenski porazio Turke kod Bisamberga, severno od Beča (prolaz za Sobjeskog).
  • 31. 8. - Jan Sobjeski se sastao sa Karlom Lorenskim kod Hollabrunna[7].
  • 12. 9. - Jan III Sobjeski sa Karlom Lorenskim odlučujuće razbio tursku vojsku na Kahlenbergu - propast opsade, omogućena protivofanziva, Veliki turski rat.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

Osvajanje Ostrogona
  • listopad - U Dalmaciji izbio ustanak s obe strane granice, što Mlečani u ovom trenutku žele spriječiti. Do kraja godine oslobođeni Skradin, Karin, Vrana, Benkovac, Obrovac, Drniš a Turcima ostali samo Knin i Sinj, muslimansko stanovništvo bježi u Bosnu[8][9]. Vođa je Ilija Janković, od kraja godine se priključuje Bajo Pivljanin[10].
  • 6. 10. - Germantown, Philadelphia je prvo stalno naselje Nemaca u Severnoj Americi.
  • 7 - 9. 10. - Bitka kod Parkanja: prvo Jan Sobjeski neuspešan ali vojvoda Karlo Lorenski nadjačao Turke. U bitci učestvovao i Jovan Monasterlija[11].
  • 26. 10. - Ostrogon oslobođen nakon kratke opsade[12].
  • 26. 10. - Španskom objavom rata Francuskoj počinje Rat reujedinjenja (vodi se u Luksemburgu i Španskoj Nizozemskoj).
  • 6. 11. - Pedro II Mirni je novi kralj Portugala (do 1706).
  • decembar - Najhladnija zabeležena zima u Engleskoj, Ledeni sajam na Temzi traje dva meseca[13].
  • 25. 12. - Veliki vezir Kara Mustafa-paša pogubljen u Beogradu.

Kroz godinu

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1683.

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1683.
  • 29. 3. - Yaoya Oshichi, devojčica spaljena zbog paljevine (* ca. 1667)
  • 12. 5. - Stjepan Gradić, filozof, znanstvenik (* 1613)
  • 30. 7. - Marija Tereza, prva supruga Luja XIV (* 1638)
  • 4. 8. - Turhan Hatice Sultan, majka Mehmeda IV (* ca. 1628)
  • 6. 9. - Jean-Baptiste Colbert, francuski ministar finansija (* 1619)
  • 12. 9. - Afonso VI, kralj Portugala (* 1643)
  • 12. 9. - Juraj Križanić, pisac, jezikoslovac (* ca. 1619)
  • 25. 12. - Kara Mustafa-paša, veliki vezir (* ca. 1626)
  • 26. 12. - Ivan Ratkaj, misionar u Meksiku (* 1647)

Reference

  1. ↑ Setton, 266
  2. ↑ Setton, 261
  3. ↑ John Stoye (1 February 2008). The Siege of Vienna: The Last Great Trial Between Cross & Crescent. Pegasus Books. str. 5–. ISBN 978-1-933648-63-7. [mrtav link]
  4. ↑ Historija n. J., 821
  5. ↑ Setton, 261-2
  6. ↑ Istorija s. n., 543
  7. ↑ Setton, 267
  8. ↑ Historija n. J., 812
  9. ↑ Historija n. J., 1228
  10. ↑ Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs
  11. ↑ Istorija s. n., 499
  12. ↑ Setton, 271
  13. ↑ Moss, Stephen (30 November 2011). Weatherwatch: Enjoying the most intense freezing frost of all. Guardian
  14. ↑ Istorija s. n., 543-4
  15. ↑ Historija n. J., 516
Literatura
  • Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
1683 na Wikimedijinoj ostavi