Aile planlaması

Aile planlaması; eşlerin istedikleri zamanda, istedikleri sayıda çocuk sahibi olmaları veya kişisel isteklerine ve ekonomik olanaklarına göre çocuk sayılarını belirlemesi ve doğum aralıklarını istedikleri şekilde gerçekleştirmelerini sağlamaya yönelik yapılan çalışmalar.^[1] Aile planlaması tarihte ilk kez 1966 yılında Birleşmiş Milletler Genel Toplantısında “ailelerin kendi büyüklüklerini belirleme özgürlüğü” bir hak olarak kabul edilmiştir^[2] Aile planlaması hizmeti 1978 yılında yayımlanan ve tüm dünya tarafından kabul edilen Temel Sağlık Hizmetleri Bildirgesinde temel bir sağlık hizmeti olarak belirtilmiştir. 1994 yılında Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansında kadının aile planlaması yöntemleri konusunda bilgi sahibi olma ve bu yöntemlere ulaşabilme hakkı olduğu savunulmuştur^[3] Aile planlaması (doğum kontrolü) yöntemleri kısaca geleneksel ve modern yöntemler olarak iki ana başlıkta incelenebilir.

Geleneksel yöntemler çok uzun yıllardır kullanılan ve daha çok az gelişmiş toplumlarda kullanılmaktadır. Modern yöntemler ise teknolojinin gelişmesi ve ucuzlamasıyla günden güne daha sık kullanılmaya başlanan yöntemlerdir. Söz konusu modern yöntemlerin bazıları şunlardır:^[4]

Hormonal yöntemler

Kombine oral kontraseptifler (Hap)
Enjekte edilen kontraseptifler (İğne)
Vajinal halkalar
Minihaplar
Post koital haplar (Ertesi gün hapı)
Deri altı kapsüller (implantlar)

Rahim içi araçlar (RİA)

Bakırlı rahim içi araçlar
Hormonlu rahim içi araçlar

Bariyer yöntemler

Kondom (kadın kondomu, erkek kondomu)
Sperm öldürücüler
Diyafram

Cerrahi Yöntemler

Tüp ligasyonu (Kadında tüplerin bağlanması)
Vazektomi (Erkekte tohum kanallarının bağlanması)

Ayrıca bakınız

Doğum kontrolü
Nüfus planlaması

Kaynakça

^ Ege E, Timur S, Zincir H. Ebelik Son Sınıf Öğrencilerinin Aile Planlaması Eğitimi Etkinliğinin Değerlendirilmesi. STED 2005;14(9):202-7.
^ Baykan Z, Maral I, Bumin MA. Ankara ili Gölbaşı Bölgesi’ndeki 15-49 yaş evli kadınların çocuk isteme du¬rumlarına göre AP yöntemi kullanımı ve kullanılan AP yön-temleri. Sağlık ve Toplum 2001;11(1):24-9.
^ Tyler WC, Peterson HB. Family planning programs and prac¬tices: anepidemiologic viewpoint. Public Health and Preventive Medicine. 14th ed, USA, 1998 (10): 1187-205.
^ "Aile Planlaması" (PDF). Hacettepe Üniversitesi web sitesi. 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.

Bursa Sağlık Müdürlüğü - Aile Planlaması Nedir?

Dış bağlantılar

Türkiye Aile Planlaması Derneği

Halk sağlığı

Genel

Oksoloji • Biyolojik tehlike • Baş Tıp Görevlisi • Kültürel yetkinlik • Sapkınlık • Çevre sağlığı • Ötenik • Genomik • Küreselleşme ve hastalık • Sağlık ekonomisi • Sağlık okuryazarlığı • Sağlık politikaları • (Sağlık sistemi • Sağlık reformu •Kamu sağlığı yasası) • Anne sağlığı •Tıbbi antropoloji •Tıp sosyolojisi •Ruh sağlığı •İlaç politikası •Halk sağlığı laboratuvarı •Üreme sağlığı • Sosyal psikoloji • Sağlık ve hastalık sosyolojisi • Tropik hastalık

Koruyucu sağlık hizmetleri

Tek sağlık • Davranış değişikliği • Aile ücretleri • Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi • İnsan beslenmesi • Hijyen • (El yıkama • Enfeksiyon kontrolü • Ağız hijyeni) • İş güvenliği ve sağlığı • (Ergonomi • Yaralanmayı önleme • Tıp • Hemşirelik) • Hasta güvenliği • (Kurumu) • Farmakovijilans • Güvenli seks • (Cinsel yolla bulaşan hastalık) • Temizlik • (Fekal-oral bulaşma • Açık dışkılama • Vektör kontrolü • Su kaynaklı hastalıklar) • Sigarayı bırakma • Aşılama • Veteriner Halk Sağlığı

Toplum sağlığı

Biyoistatistik • Çocuk ölümleri • Toplum sağlığı • Epidemiyoloji • Küresel sağlık • Sağlık etki değerlendirmesi • Sağlık sistemi • Bebek ölümü • Açık kaynaklı sağlık yazılımı • Kamu sağlığı bilişimi • Sağlığın sosyal belirleyicileri • (Sağlık eşitliği • Irk ve sağlık) • Sosyal tıp

Biyolojik ve
epidemiyolojik istatistikler

Hipotez testi • Vaka kontrol çalışması • Randomize kontrollü çalışma • Klinik epidemiyoloji • ROC eğrisi • Öğrencilere t-testi • Z-test • Varyans analizi • Regresyon • Göreceli risk • İstatistik yazılımı • (SAS • SPSS • Stata)

Bulaşıcı ve epidemik
hastalıkların önlenmesi

Cinsel yolla bulaşan hastalık • Aşı çalışmaları • tropikal hastalıklar • Enfeksiyon hastalıkları • Salgın (Epidemi) • Pandemi • Surveyans • Karantina • sağlık ekonomisi

Gıda hijyeni ve
sertifikasyon sistemleri

Gıda güvenliği • Gıda katkısı • Gıda işleme • Certified Agricultural • GMP • GSP • GAP • CSP • ISO • HACCP • CCP • FSSC • IFS • BRCGS • Helal (İslam) • Gıda mühendisliği • Food microbiology • food Chemistry • food technology • Genetik mühendisliği • Veteriner hekim • Ziraat mühendisliği

Sağlık davranışları
bilimleri

Sağlık inanç modeli • rasyonel davranış modeli • planlı davranış teorisi • Transteorik model • Sosyal bilişsel kuram • Sosyal Destek teorisi • sağlık İletişimi • önceki model • Toplum sağlığı • Ekosistem modeli

Sağlık ve
politika analizi

Politika analizi • sigorta ekonomisi • İstatistik • Küresel sağlık • sosyal güvenlik sistemi • Muhasebe • Sosyal psikoloji • İletişim

Organizasyonlar
Eğitim
ve Geçmiş

Kuruluş ve Örgütler	Europe (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi • Committee on the Environment, Public Health and Food Safety) India (Ministry of Health and Family Welfare) U.S. (Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri • Center for Minority Health • Council on Education for Public Health • Public Health – Seattle & King County • Public Health Service) • Globalization and Health • Dünya Sağlık Örgütü • World Toilet Organization East Asia (Health and Welfare Ministry • Gıda ve İlaç Dairesi • Çevre Koruma Ajansı)
Eğitim	Bachelor of Science in Public Health • Master of Public Health • Doctor of Public Health • European Programme for Intervention Epidemiology Training (EPIET) • Health education • Professional Further Education in Clinical Pharmacy and Public Health
Geçmiş	Sara Josephine Baker • Samuel Jay Crumbine • Carl Rogers Darnall • Joseph Lister • Margaret Sanger • John Snow • Mary Mallon • Hastalık yapıcı mikrop teorisi • Social hygiene movement