Tutsak ikilemi

Tutsak ikilemi, sosyal bilimlerin en çok tanınan strateji oyunudur. İlk olarak 1950 yılında RAND çalışanları Merrill Flood ve Melvin Dresher tarafından şekillendirilmiştir. Ardından Albert William Tucker modele hapis cezası sonucunu eklemiş ve tutsak ikilemi olarak adlandırmıştır.

Senaryo

Klasik şekli ile tutsak ikilemi senaryosu aşağıdaki gibidir:

İki zanlı bir soruşturma kapsamında polis tarafından göz altına alınmıştır. Polis elinde tutuklama için yeterli kanıt olmadığı için her iki zanlıyı ayrı ayrı hücrelere koyup bir anlaşma sunmaktadır. Anlaşmaya göre zanlılardan biri diğerinin aleyhinde tanıklık eder diğeri ise suskun kalırsa, tanıklık eden serbest kalacak susmayı tercih eden taraf ise 10 yıl hapse mahkûm edilecektir. Eğer ikisi de birbirleri aleyhinde tanıklık etmez suskun kalırlarsa her ikisi de 1 yıl hapis cezasına, eğer her ikisi de birbirleri aleyhinde tanıklık ederse, her iki zanlı da beşer yıl hapis cezasına çarptırılacaktır.

Bu çerçevede her iki zanlı tanıklık etmek veya suskun kalmak arasında tercih yapmak zorundadır. Her iki zanlıya da soruşturma sonuna kadar diğerinin kararını öğrenme imkânı tanınmamaktadır yani farklı odalarda bulunan iki zanlının birbirleri ile iletişim kurma imkânı yoktur. Buna göre karşı tarafın kararından habersiz olan oyuncu 10 yıl hapis yatma ihtimalini göze alamayarak sessiz kalmayacak, karşı taraf aleyhinde tanıklık edecektir. Karşı taraf aleyhine tanıklık ederek 5 yıl gibi daha kısa süreli bir hapis cezasına razı olacak ya da serbest kalacaktır. Oyuncu burada kaybını en aza indirmeyi (kazancını maksimize etmeyi) hedef alacaktır. Karşı tarafın da aynı koşullar altında rasyonel davranarak tanıklık edeceği kaçınılmaz olacaktır. Böylece birbirleri ile iletişim kurmayan iki tarafın iyi niyetli değil de rasyonel davranarak aldıkları karar aslında belki de daha az yatacakları hapis cezasının artmasına neden olmaktadır.^[1]

*Tabloda sarı ile işaretlenen bölüm baskın strateji dengesini, yeşil ile işaretlenen bölüm ise her ikisi için de en kârlı olan seçeneği göstermektedir.*
	İtiraf	İnkâr
İtiraf	(-5, -5)	(0, -10)
İnkâr	(-10, 0)	(-1, -1)

Her iki oyuncunun da kısa süreli hapis cezasını uzun olanına tercih ettiği ve her birinin de diğerinin cezasını kısaltmakla herhangi bir fayda elde edemeyeceği varsayıldığında tutsak ikilemi değişken toplamlı oyunlar kapsamına girmektedir. Oyun teorisinde de olduğu gibi bu oyunda da oyuncuların yegane amacı, diğer oyuncudan bağımsız olarak, kendi kazancını maksimize etmektir.

Kaynakça

^ "Prisoner's Dilemma". 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2012.

Kaynakça

Robert Aumann, “Acceptable points in general cooperative n-person games”, in R. D. Luce and A. W. Tucker (eds.), Contributions to the Theory 23 of Games IV, Annals of Mathematics Study 40, 287–324, Princeton University Press, Princeton NJ.
Axelrod, R. (1984). The Evolution of Cooperation. ISBN 0-465-02121-2
Bicchieri, Cristina (1993). Rationality and Coordination. Cambridge University Press.
Kenneth Binmore, Fun and Games.
David M. Chess (1988). Simulating the evolution of behavior: the iterated prisoners' dilemma problem. Complex Systems, 2:663–670.
Dresher, M. (1961). The Mathematics of Games of Strategy: Theory and Applications Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
Flood, M.M. (1952). Some experimental games. Research memorandum RM-789. RAND Corporation, Santa Monica, CA.
Kaminski, Marek M. (2004) Games Prisoners Play4 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Princeton University Press. ISBN 0-691-11721-7
Poundstone, W. (1992) Prisoner's Dilemma Doubleday, NY NY.
Greif, A. (2006). Institutions and the Path to the Modern Economy: Lessons from Medieval Trade. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
Rapoport, Anatol and Albert M. Chammah (1965). Prisoner's Dilemma. University of Michigan Press.
S. Le and R. Boyd (2007) "Evolutionary Dynamics of the Continuous Iterated Prisoner's Dilemma" Journal of Theoretical Biology, Volume 245, 258–267. Full text
A. Rogers, R. K. Dash, S. D. Ramchurn, P. Vytelingum and N. R. Jennings (2007) “Coordinating team players within a noisy iterated Prisoner’s Dilemma tournament” Theoretical Computer Science 377 (1–3) 243–259.
M.J. van den Assem, D. van Dolder and R.H. Thaler (2010). "Split or Steal? Cooperative Behavior When the Stakes are Large"

Konuyla ilgili yayınlar

Bicchieri, Cristina and Mitchell Green (1997) "Symmetry Arguments for Cooperation in the Prisoner's Dilemma", in G. Holmstrom-Hintikka and R. Tuomela (eds.), Contemporary Action Theory: The Philosophy and Logic of Social Action, Kluwer.
Iterated Prisoner's Dilemma Bibliography web links9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., July, 2005.
Plous, S. (1993). Prisoner's Dilemma or Perceptual Dilemma? Journal of Peace Research, Vol. 30, No. 2, 163–179.

Dış bağlantılar

Prisoner's Dilemma (Stanford Encyclopedia of Philosophy)18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Effects of Tryptophan Depletion on the Performance of an Iterated Prisoner's Dilemma Game in Healthy Adults4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Nature Neuropsychopharmacology
Is there a "dilemma" in Prisoner's Dilemma7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Elmer G. Wiens
"Games Prisoners Play"4 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – game-theoretic analysis of interactions among actual prisoners, including PD.
Iterated prisoner's dilemma game6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Another version of the iterated prisoner's dilemma game20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Another version of the iterated prisoner's dilemma game29 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Iterated prisoner's dilemma game8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. applied to Big Brother TV show situation.
The Bowerbird's Dilemma20 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Prisoner's Dilemma in ornithology — mathematical cartoon by Larry Gonnick.
Examples of Prisoners' dilemma20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Multiplayer game based on prisoner dilemma Play prisoner's dilemma over IRC — by Axiologic Research.
Prisoner's Dilemma Party Game A party game based on the prisoner's dilemma
The Edge cites Robert Axelrod's book and discusses the success of U2 following the principles of IPD.18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Classical and Quantum Contents of Solvable Game Theory on Hilbert Space
"Radiolab: "The Good Show"". 9. § 1. New York. 14 Aralık 2011. WNYC.