Lỗ đen siêu nhỏ

Lỗ đen siêu nhỏ, hay còn gọi là lỗ đen vi mô hoặc lỗ đen cơ học lượng tử, là những lỗ đen có kích thước siêu nhỏ (<1 M_☉), trong đó, các hiệu ứng cơ học lượng tử đóng một vai trò quan trọng.^[1] Khái niệm rằng các lỗ đen có thể nhỏ hơn khối lượng của sao được đưa ra vào năm 1971 bởi Stephen Hawking.^[2]

Có thể những lỗ đen như vậy được tạo ra trong môi trường mật độ cao của vũ trụ sơ khai. Chúng có thể được quan sát bởi các nhà vật lý thiên văn thông qua các hạt được dự kiến sẽ phát ra bởi bức xạ Hawking.^[3]

Khối lượng tối thiểu của lỗ đen

Trong một suy đoán ban đầu, Stephen Hawking đã phỏng đoán rằng một lỗ đen sẽ không hình thành với khối lượng nhỏ hơn khoảng 10⁻⁸ kg (xấp xỉ khối lượng Planck).^[2] Điều cần để tạo ra một lỗ đen là phải tập trung khối lượng hoặc năng lượng đủ để vận tốc thoát khỏi vùng tập trung của nó vượt quá vận tốc ánh sáng.

Xem thêm

Tham khảo

^ Carr, B. J.; Giddings, S. B. (2005). “Quantum black holes”. Scientific American. 292 (5): 48–55. Bibcode:2005SciAm.292e..48C. doi:10.1038/scientificamerican0505-48. PMID 15882021.
^ ^a ^b Hawking, Stephen W. (1971). “Gravitationally collapsed objects of very low mass”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 152: 75. Bibcode:1971MNRAS.152...75H. doi:10.1093/mnras/152.1.75.
^ Hawking, S. W. (1975). “Particle Creation by Black Holes”. Communications in Mathematical Physics. 43 (3): 199–220. Bibcode:1975CMaPh..43..199H. doi:10.1007/BF02345020. S2CID 55539246.

Bài viết về chủ đề vật lý này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

x t s Lỗ đen
Loại	BTZ black hole Schwarzschild Quay Tích điện Ảo Kugelblitz Lỗ đen siêu khối lượng Lỗ đen nguyên thủy
Kích cỡ	Siêu nhỏ Tối đại Electron Sao Microquasar Khối lượng trung gian Siêu khối lượng Nhân thiên hà hoạt động Chuẩn tinh Blazar
Sự hình thành	Tiến hóa sao Suy sụp hấp dẫn Sao Neutron Liên kết liên quan Giới hạn Tolman-Oppenheimer-Volkoff Sao lùn trắng Liên kết liên quan Supernova Liên kết liên quan Hypernova Chớp tia gamma Lỗ đen đôi
Tính chất	Điểm kì dị hấp dẫn Ring singularity Định lý Chân trời sự kiện Mặt cầu photon Innermost stable circular orbit Vùng sản công Quá trình Penrose Quá trình Blandford–Znajek Đĩa bồi tụ Bức xạ Hawking Thấu kính hấp dẫn Bồi tụ Bondi Liên hệ M–sigma Dao động gần tuần hoàn Nhiệt động lực học Tham số Immirzi Bán kính Schwarzschild Spaghetti hóa
Các vấn đề	Black hole complementarity Nghịch lý thông tin Cosmic censorship ER = EPR Final parsec problem Firewall (physics) Holographic principle Định lý không có tóc
Các mêtric	Schwarzschild Derivation Kerr Reissner–Nordström Kerr–Newman Hayward
Giải pháp	Nonsingular black hole models Ngôi sao đen Sao tối Dark-energy star Gravastar Magnetospheric eternally collapsing object Planck star Sao Q Fuzzball
Tương tự	Optical black hole Sonic black hole
Danh sách	Lỗ đen Lớn nhất Gần nhất Quasar Microquasars
Mô hình	Điểm kì dị hấp dẫn Định lý kì dị Penrose–Hawking Lỗ đen nguyên thủy Gravastar Sao tối Sao năng lượng tối Sao đen Quả bóng rối Lỗ trắng Kì dị trần trụi Kì dị vòng Tham số Immirzi Mô hình màng Kugelblitz Lỗ sâu Thiên thể giả sao
Giả tưởng	Lỗ đen trong giả tưởng Star Trek (2009) Hố đen tử thần (2014)
Liên quan	Outline of black holes Sonic black hole Black Hole Initiative Black hole starship Sao đặc Sao kỳ lạ Sao quark Sao Preon Gamma-ray burst progenitors Thế hấp dẫn Hypercompact stellar system Membrane paradigm Điểm kỳ dị trần trụi Sao lỗ đen Sao tối Rossi X-ray Timing Explorer Timeline of black hole physics Lỗ trắng Lỗ sâu Các dấu mốc trong lịch sử nghiên cứu lỗ đen XMM - Newton Vệ tinh tia X Chandra Vệ tinh tia gamma Fermi NuStar Hệ sao tập trung trong một vùng rất nhỏ Tàu không gian lỗ đen
Thể loại Hình ảnh

Stephen Hawking

Sự nghiệp
khoa học

Bức xạ Hawking
Nhiệt động lực học lỗ đen
Lỗ đen siêu nhỏ
Phỏng đoán bảo vệ niên đại
Gibbons–Hawking ansatz
Hiệu ứng Gibbons–Hawking
Không gian Gibbons–Hawking
Hạng tử biên Gibbons–Hawking–York
Trạng thái Hartle–Hawking
Các định lý về điểm kỳ dị Penrose–Hawking
Năng lượng Hawking

Sách

Khoa học	The Large Scale Structure of Space-Time (1973) Lược sử thời gian (1988) Black Holes and Baby Universes and Other Essays (1993) The Nature of Space and Time (1996) Vũ trụ trong vỏ hạt dẻ (2001) On the Shoulders of Giants (2002) A Briefer History of Time (2005) God Created the Integers (2005) Bản thiết kế vĩ đại (2010) The Dreams That Stuff Is Made Of (2011) Lỗ đen: Các bài thuyết giảng trên đài (2016) Brief Answers to the Big Questions (2018)
Tiểu thuyết	Chìa khóa Vũ trụ của George (2007) George's Cosmic Treasure Hunt (2009) George and the Big Bang (2011) George and the Unbreakable Code (2014) George and the Blue Moon (2016) Unlocking the Universe (2020)
Hồi ký	Lược sử đời tôi (2013)