Bolesław Szawłowski

Bolesław Szawłowski (ur. 18 stycznia 1900 w Hajsynie, zm. 12 lipca 1943 w Porycku) – polski duchowny katolicki, ostatni proboszcz parafii rzymskokatolickiej pw. św. Trójcy i św. Michała Archanioła w Porycku, zamordowany w kościele przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii w czasie tzw. krwawej niedzieli^[1].

Życiorys

Urodził się 18 stycznia 1900 r. w rodzinie Stanisława i Bronisławy ze Żmigrodzkich w Hajsynie, pow. hajsyński, gub. podolska (obecnie Obwód winnicki na Ukrainie). W 1918 r. ukończył ósmą klasę gimnazjum klasycznego w Hajsynie i wstąpił do seminarium duchownego w Żytomierzu. 10 kwietnia 1921 r. w katedrze gnieźnieńskiej z rąk ordynariusza łucko-żytomierski otrzymał święcenia subdiakonatu. Po przeniesieniu seminarium duchownego do Łucka aż do wybuchu wojny pracował na stanowisku notariusza w Kurii Diecezjalnej w Łucku. 4 lutego 1923 r. w kaplicy seminaryjnej otrzymał święcenia kapłańskie z rąk bp. Ignacego Dub-Dubowskiego.

W latach 1923-1927 studiował na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego. 27 czerwca 1927 r. obronił dyplom magistra teologii w zakresie teologii moralnej. W czasie studiów pełnił funkcję wikariusza we Włodzimierzu Wołyńskim. Od jesieni 1939 r. pełni obowiązki proboszcza parafii Poryck (dek. Horochów)^[2].

Okoliczności śmierci

Ks. Bolesław Szawłowski odprawiał mszę świętą 11 lipca 1943 o godz. 11:00, gdy kościół został zaatakowany przez oddziały UPA. Proboszcz został wczesnym ranem ostrzeżony przez Wołodymyra Kułaja, Ukraińca z sąsiedniej wsi Pawłówka, o mającym nastąpić ataku i w związku z tym po mszy o godz. 9:00 przekazał ministrantom, by ostrzegli ludzi, że podczas sumy będzie napad Ukraińców. Wierni nie uwierzyli w ostrzeżenia i tłumnie (głównie kobiety i dzieci, mężczyźni zostali by pilnować zagród) zgromadzili się w kościele. Tuż przed rozpoczęciem mszy upowcy w niemieckich mundurach przyjechali furmankami i otoczyli kościół. Gdy msza się rozpoczęła nastąpił atak Ukraińców^[3].

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Porycku.

Okoliczności śmierci ks. Szawłowskiego nie są do końca pewne. Wiadomo, że został postrzelony w kościele, lecz zgon nastąpił najprawdopodobniej następnego dnia poza budynkiem świątyni^[4].

O losach proboszcza z Porycka zaświadczają relacje świadków.

Relacja Jana Bławata z Gdańska:

Relacja Stanisława Filipowicza z Zamościa:

Z relacja naocznego świadka Juli Gruszczyńskiej wynika, że pomimo odniesionej rany ksiądz modlił się i udzielał wiernym rozgrzeszenia. Dopiero, gdy po raz drugi został postrzelony, padł na posadzkę. Jednak nie zginął na miejscu w kościele, lecz przeżył i w nocy został odniesiony do plebanii miejscowego popa:

Ze śmiercią ks. Szawłowskiego wiąże się też tragiczny los ks. Stanisława Grzesiaka, proboszcza parafii Skurcze w dekanacie Łuck, który znalazłszy się 16.01.1944 w Porycku w czasie ewakuacji ludności polskiej, poszedł do zrujnowanego kościoła, aby pomodlić się za zamordowanego w 1943 proboszcza. Za ten gest został zastrzelony na miejscu przez Ukraińców^[7]

Upamiętnienia

Osoba ks. Szawłowskiego została upamiętniona w 2006 r. na tablicy pamiątkowej „Księża wołyńscy zamordowani przez OUN-UPA w latach 1939–1944” wmurowanej w ścianę Kaplicy Wołyńskiej w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Kałkowie-Godowie^[8], oraz w 2014 r. na pomniku „Pamięci księży z kresów wschodnich RP pomordowanych przez OUN-UPA w latach 1939–1947” wystawionym przed kościołem pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Czerwonej Wodzie^[9] Inną formę upamiętnienia stanowią krążące po Polsce wystawy „Niedokończone Msze wołyńskie”^[10] oraz rokrocznie odprawiana 11 lipca w łuckiej katedrze z inicjatywy ordynariusza diecezji łuckiej bp Marcjana Trofimiaka niedokończona Msza św.

Przypisy

Bibliografia

• Ks. Józef Anczarski, Kronikarskie zapisy z lat cierpień i grozy w Małopolsce Wschodniej, Kraków 1996, s. 306
• Leon Popek, Świątynie Wołynia, Lublin 1997, s. 69
• WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 896-899, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .