Derek Barton
Państwo działania | Wielka Brytania | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 8 września 1918 | ||
Data i miejsce śmierci | 16 marca 1998 | ||
profesor nauk chemicznych | |||
Specjalność: stereochemia | |||
Nauczyciel akademicki | |||
Uczelnia | University of London | ||
Nagrody | |||
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii | |||
|
Derek Harold Richard Barton (ur. 8 września 1918 w Gravesend, Kent, Anglia, zm. 16 marca 1998 w College Station, Teksas, USA) – chemik brytyjski, laureat Nagrody Nobla z dziedziny chemii w roku 1969 za badanie wpływu stereochemii na szybkość reakcji chemicznych i za wkład w rozwój analizy konformacyjnej i jej zastosowanie w chemii.
W latach 1953–1955 profesor Uniwersytetu Londyńskiego, następnie w latach 1955–1957 Uniwersytetu w Glasgow, 1957–1970 Imperial College London. Członek Royal Society oraz innych akademii nauk i towarzystw naukowych.
Prowadził prace m.in. z dziedziny biosyntezy steroidów i terpenów, badał także ich właściwości fizyczne i chemiczne. Zajmował się też zagadnieniami z chemii fizycznej i teoretycznej, fotochemii. Był współtwórcą teorii biogenezy alkaloidów i terpenów. W 1950 roku wraz z Oddem Hasselem zapoczątkował analizę konformacyjną. Zastosował ją do badań zależności między strukturą konformeru danego związku a jego reaktywnością i właściwościami fizycznymi. Swoje badania prowadził na steroidach, terpenach, alkaloidach oraz cykloheksanie (był to związek wzorcowy). W 1960 odkrył reakcję (tzw. reakcja Bartona), która ułatwia syntezę hormonu aldosteronu (reakcja polega na zastosowaniu fotolizy azotynów). W 1975 odkrył reakcję wolnorodnikowej deoksygenacji II-rzędowych alkoholi (reakcja Bartona-McCombiego). Reakcja ta została wykorzystana w syntezie antybiotyków aminoglikozydowych. Pod koniec życia zajmował się selektywnym utlenianiem węglowodorów nasyconych.
Bibliografia
- Wulf von Bonin, Erich Bagge, Robert Herrlinger: Laureaci nagrody Nobla. Chemia, fizyka, medycyna. Warszawa: 1969.
- Beata Tarnowska (red.): Nagrody Nobla, Leksykon PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13393-7.
- Derek Barton – Biography. [dostęp 2009-10-19].
- p
- d
- e
- p
- d
- e
1901–1909 |
|
---|---|
1910–1919 |
|
lata 20. |
|
lata 30. |
|
lata 40. |
|
lata 50. |
|
lata 60. |
|
lata 70. |
|
lata 80. |
|
lata 90. |
|
rok 2000 |
|
- ISNI: 0000000114872641
- VIAF: 4991289
- LCCN: n82125721
- GND: 119068281
- LIBRIS: fcrtthgz5dttxl3
- BnF: 12276394p
- SUDOC: 03157579X
- NLA: 36246559
- NKC: ola2002152008
- NTA: 07049410X
- BIBSYS: 90332922
- CiNii: DA00767921
- PLWABN: 9812829508005606
- NUKAT: n96106388
- OBIN: 69495
- J9U: 987007272391205171
- CANTIC: a10998123
- NSK: 000155653
- CONOR: 43010403
- BNC: 000094355
- PWN: 3874705
- Britannica: biography/Derek-Barton
- Universalis: derek-harold-richard-barton
- БРЭ: 1863490
- NE.se: derek-h-r-barton
- SNL: Derek_Barton
- VLE: derek-harold-richard-barton
- Catalana: 0008025
- DSDE: Derek_Barton
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 6093