Straż Bezpieczeństwa

Straż Bezpieczeństwa (czasem jako Straż Bezpieczeństwa Królestwa Polskiego) – formacja porządkowa w Królestwie Kongresowym, powołana w czasie powstania listopadowego 30 listopada 1830 w Warszawie przez Radę Administracyjną, dowodzona przez Piotra Łubieńskiego (następnie przez J. Zaliwskiego). Służyło w niej ok. 15 tys. osób.

Do zadań jej należało rozbrojenie i uspokojenie zrewoltowanego plebsu oraz czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem.

Formowanie

1 grudnia 1830 r. Piotr Łubieński wydał odezwę, która głosiła, że dla zabezpieczenia własności prywatnej ustanawia się następujący porządek uzbrojenia: 1. każdy właściciel domu w Warszawie jest dowódcą gwardii osób w obwodzie swojego domu; 2. mocen jest rozbroić każdego, którego niezdolnym i niewykwalifikowanym uzna do noszenia broni; 3. natychmiast zrobi rewizję uzbrojonych ludzi, odbierze broń niewykwalifikowanym do noszenia...

W Warszawie w jej skład wchodziła głównie biedota miejska, uzbrojona w piki, siekiery i kosy^[1].

5 grudnia 1830 Rząd Tymczasowy ustanowił dla centralnego dowodzenia tymi siłami urząd "naczelnika Straży Bezpieczeństwa w całym kraju", albo inaczej "generała dowódcy Straży Bezpieczeństwa Królestwa Polskiego".

Wyodrębnienie gwardii ruchomej

6 grudnia 1830 ze Straży Bezpieczeństwa wydzielono gwardię ruchomą w składzie 80 batalionów po 1000 ludzi każdy.

Struktura gwardii ruchomej

• regimentarz na lewym brzegu Wisły
  • dowódca województwa kaliskiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa krakowskiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa mazowieckiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa sandomierskiego
• regimentarz na prawym brzegu Wisły
  • dowódca województwa augustowskiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa lubelskiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa płockiego
    • 10 batalionów gwardii ruchomej
  • dowódca województwa podlaskiego

Zobacz też

• Gwardia Miejska Starozakonna

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Łepkowski, Warszawa w powstaniu listopadowym, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965.
• Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Wyd. MON, 1988.