Zamek w Klewaniu

Zamek w Klewaniu

Zamek na starej pocztówce
Państwo	Ukraina
Obwód	rówieński
Miejscowość	Klewań
Rozpoczęcie budowy	1475
Ukończenie budowy	XV w.
Ważniejsze przebudowy	1817
Pierwszy właściciel	ks. Michał Czartoryski
Kolejni właściciele	Fedor Czartoryski, ks. Konstanty Czartoryski
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego Zamek w Klewaniu
Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Klewaniu
50°44′45″N 26°00′47″E/50,745833 26,013056
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Klewaniu – główna rezydencja Czartoryskich herbu Pogoń Litewska zbudowana w 1475 w roku w Klewaniu przez ks. Michała Czartoryskiego, starostę bracławskiego. Budowę dokończył jego syn Fiodor Michałowicz Czartoryski^[1].

Historia

Zamek w Klewaniu od końca XV wieku stał się główną rezydencją polskich książąt Czartoryskich. W 1653 roku podczas jednego z licznych w tym okresie najazdów tatarskich zamek zdołał się obronić chociaż uległ silnemu zniszczeniu^[2]. Część zamku przebudowano w 1817 r., gdy właścicielem był ks. Konstanty Czartoryski^[2]. Ścianę wschodnią złamano i dodano dwie oficyny^[1]. Umieszczono w nim polskie gimnazjum – szkołę powiatową^[1]. Było ono wyposażone przez księcia w liczną bibliotekę, pracownie fizyczną i mineralogiczną, ogród botaniczny^[1]; zapewniono także bezpłatnie mieszkania dla nauczycieli oraz lekarza, lekarstwa z apteki i stypendium dla biednych dziewcząt i uczniów^[1]. Gimnazjum zostało zamknięte w 1831 roku^[1] przez Rosjan, którzy przenieśli je – wraz z bogatymi zbiorami – już jako gimnazjum rosyjskie do Równego. Czartoryscy w 1860 r. sprzedali swoje dobra carowi Aleksandrowi II, a w dawnym ich pałacu mieścił się zarząd wołyńskich apanaży. Później, do I wojny światowej^[2] greckokatolickie seminarium duchowne^[1]. W czasie I wojny światowej podczas walk austriacko-rosyjskich w 1915 r. budynek został zrujnowany: pozbawiony okien i dachu. W II Rzeczypospolitej w odrestaurowanym wówczas zamku mieściła się szkoła. W latach 30. funkcjonował zakład poprawczy^[3]. Z pierwotnej warowni zachowała się wówczas wieloboczna baszta. W 1992 roku opuszczony zamek strawił pożar^[2].

Położenie, architektura

Zamek stał na wysokim urwisku^[1] nad rzeką Stubłą. Szczególnie malowniczo przedstawiał się przy wjeździe do miasta od zachodu, szosą od strony Łucka i Ołyki. Otaczały go niegdyś mury obronne z narożnymi wieżami oraz fosami z wodą, przez które wiódł zwodzony most.

• 
  Widok
• 
  Brama wjazdowa
• 
  Okno
• 
  Wnętrze zachodniej wieży
• 
  Zachodnie skrzydło
• 
  Zamek, rys. Napoleon Orda
• 

Przypisy

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV, Warszawa, 1880–1902, s. 139-140.

Linki zewnętrzne

• Klewań, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 139 .
• Zamek w Klewaniu
• Archiwalne widoki i publikacje o zamku w bibliotece Polona