Kudryńce

Ten artykuł dotyczy miasta w obwodzie tarnopolskim. Zobacz też: Kudryńce (obwód chmielnicki).

Kudryńce

Кудринці

Zamek w Kudryńcach

Herb

Państwo

Ukraina

Obwód

tarnopolski

Rejon

czortkowski

Powierzchnia

3,5 km²

Populacja (2001)
• liczba ludności

1582^[1]

Kod pocztowy

48750

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego

Położenie na mapie Ukrainy

48°36′53″N 26°17′16″E/48,614722 26,287778

Multimedia w Wikimedia Commons

Kudryńce (ukr. Кудринці, Kudrynci) – miejscowość położona na Ukrainie w rejonie czortkowskim^[2] w obwodzie tarnopolskim. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Kudryńce w powiecie borszczowskim województwa tarnopolskiego.

Położenie

Miasto położone było po prawej stronie rzeki Zbrucz w jej zakolu. Dzeliło się na Kudryńce Dolne i Górne oraz przysiółek Zawale, który leżał na południe od miasta po lewej i prawej stronie Zbrucza w zakolu rzeki.

Nad Zbruczem po lewej stronie rzeki ok. 1 km od miasta pod koniec XIX wieku leżała wieś o tej samej nazwie w pow. kamienieckim, gm. Rychta (nad rz. Zwaniec), parafia katolicka Czarnokozienice nad Zbruczem, liczyła 430 mieszkańców, własność Koziebrodzkich, dzierżawił St. Chmielowski.

Historia

Miasto lokowane na prawie magdeburskim w roku 1518, przez Herburtów. W miejscu znajdowała się parafia rzymskokatolicka. Do 1772 roku województwo podolskie. Od roku 1772 było to miasteczko graniczne między Austro-Węgrami a Rosją. Do 1918 roku – miasto w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim, w powiecie borszczowskim, starostwo powiatowe w Mielnicy nad Dniestrem. Pod koniec XIX wieku miasteczko liczyło 2315 mieszkańców. Do 1939 roku – miasto w województwie tarnopolskim.

30 kwietnia 1887 zniszczył pożar dom mieszkalny i dwa budynki na obszarze dworskim. Właścicielka Ester Bardfeld, matka 8-ga dzieci ratując klejnoty wartości około 1200 zł., została głowniami spadającymi przywaloną i pomimo rychłego ratnnku przez trzech lekarzy, zmarła wkrótce potem^[3].

Od 1882 w Kudryńcach przebywał Adam Chmielowski, gościł wtedy u swojego brata Stanisława Chmielowskiego, który dzierżawił majątek Kudryńce nad Zbruczem.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała kompania graniczna KOP „Kudryńce”^[4].

Zabytki

zamek, jedna z największych twierdz polskich, wybudowana przez Herburtów na początku XVI wieku, położona na wysokiej skarpie w Kudryńcach nad Zbruczem; obecnie w ruinie^[5].
zamek w pobliskich Czarnokozińcach, znajduje się na północ od miejscowości Kudryńce, po drugiej stronie Zbrucza^[5].

Znani

Adam Chmielowski, św. brat Albert (1845–1916), zakonnik, założyciel zgromadzenia albertynów, powstaniec styczniowy
Teodor Chmielowski (1892–1920), major artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari
Maria z Chmielowskich Łunkiewicz-Rogoyska (1895–1967), malarka, członkini grupy Plastycy Nowocześni i Bloku Zaw. Artystów Plastyków,
Fryderyk Herburt, (1470-1519) chorąży lwowski, staraniem Fryderyka Kudryńce uzyskały prawa miejskie w roku 1518
Brunon Romiszewski (1892–1986), generał brygady Wojska Polskiego
Stanisław Wandzilak (1917–2000), kapitan, Dywizjon 308 Wielka Brytania, Royal Air Force, dowódca na stanowiskach w Flying Training Command. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari (nr 10794), Krzyżem Walecznych, Distinguished Flying Cross, Order of the British Empire (z rąk królowej Elżbiety II) oraz Air Force Cross

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu tarnopolskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ Постанова Верховної Ради України від 17 липня 2020 року № 807-IX "Про утворення та ліквідацію районів" [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-12] (ukr.).
↑ Pożar i śmierć w ogniu. „Kurjer Lwowski”. 127, s. 4, 8 maja 1887.
↑ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 315. ISBN 83-88973-58-4.
↑ ^a ^b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 304. ISBN 83-921981-6-6.

Bibliografia

Księgi metrykalne rzymskokatolickie urodzeń, ślubów i zgonów, dla miasta Kudryńce i wsi Zawale 1785-1924, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.

Linki zewnętrzne

zdjęcie ruin zamku
zdjęcia z Kudryńców
Kudryńce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 846 .

Powiat borszczowski (1920–1939)

Siedziba powiatu – Borszczów

Przynależność wojewódzka	województwo tarnopolskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Borszczów (od 1934) Jezierzany (do 1934) Mielnica Skała (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Bilcze (Złote) Borszczów (→) Dźwinogród Krzywcze Górne Kudryńce Skała Podolska (→) Uście Biskupie
Gminy miejskie (1920–39 →)	Borszczów Mielnica (Podolska) (od 1934) Skała (Podolska)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Bilcze Złote Dźwiniaczka Germakówka Głęboczek Gusztyn Jezierzany Korolówka Krzywcze Górne Kudryńce Okopy Świętej Trójcy Szuparka Turylcze Uście Biskupie Wołkowce

Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) ^OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.