Wojniłów

Wojniłów
Войнилів
Ilustracja
Szkoła i pomnik ofiar II wojny światowej
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

kałuski

Data założenia

1443

Prawa miejskie

1552-1934

Burmistrz

Wołodymir Stepanowicz Rudij

Powierzchnia

19,72 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


2631

Nr kierunkowy

+380 3472

Kod pocztowy

77316

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Wojniłów”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wojniłów”
Ziemia49°07′10″N 24°29′37″E/49,119444 24,493611
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica w Wojniłowie (2004)

Wojniłów (ukr. Войнилів) − osiedle typu miejskiego w rejonie kałuskim na Ukrainie, ok. 100 km na południe od Lwowa. 2631 mieszkańców (2020)[1], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 2703[2].

12 czerwca 1951 do Wojniłowa włączono wsie Siółko i Pawlikówka. Pawlikówa jest ponownie samodzielną wsią.

Położenie

Osiedle leży pomiędzy Kałuszem a Bursztynem. Do obydwu miejscowości jest po ok. 20 km.

Historia

  • XIV w. – zapis o wsi Prokopiówka (z niej powstał Wojniłów),
  • XV w. (1443) – pierwsze wzmianki o Wojniłowie,
  • XVI w. (1552) – prawa miejskie (potwierdzenie), herb to złoty lew z obręczą w przednich łapach stojący przed ceglanym murem, tło tarczy niebieskie (wzorowany na herbie Prawdzic, którym posługiwali się Gidzińscy, ówcześni właściciele Wojniłowa).
  • XVI w. (24 września 1676) – Bitwa pod Wojniłowem wojsk tureckich z wojskami Jana III Sobieskiego,
  • XVIII w. (1772) – podczas I rozbioru Polski Wojniłów znajduje się w granicach zaboru Austriackiego (od 1867 Austro-Węgier),
  • XX w.
    • w latach 1919–1939 miasteczko znajduje się w granicach Polski, w 1934 utracił prawa miejskie,
    • w 1939 po wkroczeniu Armii Czerwonej Wojniłów staje się częścią Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej,
    • w 1940 zostaje powołany Rejon Wojniłowski (rozwiązany w 1962),
    • od 2 lipca 1941 do 7 lipca 1944 pod okupacją niemiecką[3],
    • około 950 wojniłowskich Żydów Niemcy wysiedlili do innych miejscowości – 150 do Żurawna a 800 do Stanisławowa. 147 Żydów rozstrzelali na miejscu[3],
    • 5 kwietnia 1944 ukraińscy nacjonaliści zabili w Wojniłowie 11 osób i spalili 43 gospodarstwa[4]. W całym 1944 roku z ich rąk zginęło 37 mieszkańców miasta[5],
    • od 1960 miejscowość ma status osiedla typu miejskiego.

Wojniłów przed II wojną światową

Przed II wojną światową miejscowość należała do Polski i była siedzibą gminy wiejskiej Wojniłów w powiecie kałuskim, województwie stanisławowskim. Miasteczko liczyło wtedy ponad 3 tys. mieszkańców[6]. Mieszkali tam zajmujący się handlem Żydzi, oraz Polacy i Ukraińcy.

W okresie międzywojennym założone zostało Koło Ziemian Polskich. W okolicznych wsiach było dużo dworów ziemiańskich, np. w Serednem, Babinie lub w Dorohowie. Były tam także dwie szkoły: męska i żeńska.

Parafia i kościół pw. Trójcy Przenajświętszej

Parafia rzymskokatolicka erygowana w 1610 r. Liczyła w XIX w. 1400 wiernych w trzydziestu kilku okolicznych wioskach, a w XX w. 2000 wiernych w dwudziestu kilku wioskach.

Kościół murowany, wzniesiony w latach 1824–1834 w miejsce dawnego, drewnianego. Konsekrowany w 1867 r., poszerzony o dzwonnicę w 1892 r. Zniszczony przez pożar w 1904, odbudowany w 1913 r. Zamknięty w 1946 r., zamieniony na więzienie NKWD w 1948 r., a następnie na magazyn, rozebrany w 60. latach. Na jego miejscu zbudowano budynek administracyjny[7].

Osoby związane z Wojniłowem

  • 22 lutego 1885 urodził się Bolesław Jan Czedekowski (zm. 1969) – wybitny polski i austriacki malarz portrecista
  • 6 września 1908 urodził się Sydor Rey (wł. Izydor Reiss) (zm. 1979) – polski prozaik i poeta

Przypisy

  1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
  2. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  3. ↑ a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 172
  4. ↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 266
  5. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939–1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 165-166
  6. ↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., tamże.
  7. ↑ WOJNIŁÓW. Dawny kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej (1825 – 1834). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-14] .

Linki zewnętrzne

  • Wojniłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 754 .
  • Wojniłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 695 .
  • Wojniłów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
  • Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
  • p
  • d
  • e
Osiedla typu miejskiego obwodu iwanofrankiwskiego
  • p
  • d
  • e
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 →)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →)
  • Hołyń
  • Jasień
  • Łdziany
  • Nowica
  • Podmichale
  • Tomaszowce
  • Wierzchnia
  • Wojniłów
  • p
  • d
  • e
Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie
  • Bnin (1395–1934)
  • Boćki (1509–1934)
  • Brzostek (1367–1934, od 2009)
  • Budzyń (1458–1934, od 2021)
  • Ciężkowice (1348–1934, od 2000)
  • Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023)
  • Dobrzyca (1440–1934, od 2014)
  • Gąsawa (1388–1934, od 2024)
  • Gębice (1425–1934)
  • Jagielnica (1518–1934)
  • Jaraczewo (1519–1934, od 2016)
  • Jazłowiec (1519–1934)
  • Kopanica (1450–1934)
  • Lanckorona (1366–1934)
  • Łohiszyn (1570–1934, od 1959OTP)
  • Mielnik (1440–1934)
  • Mieścisko (1474–1934, od 2024)
  • Narew (1529–1934)
  • Niżankowice (1431–1934, od 1940OTP)
  • Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934)
  • Nowy Dwór (1578–1934)
  • Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994)
  • Obrzycko (1458–1934, od 1990)
  • Odelsk (1546–1934)
  • Piaski (1775–1934)
  • Powidz (1243–1934)
  • Rogowo (1380–1580, 1672–1934)
  • Rostarzewo (1752–1934)
  • Rychtal (1294–1934, od 2024)
  • Ryczywół (1426–1934)
  • Rynarzewo (1299–1934)
  • Stara Sól (1557–1934, od 1940OTP)
  • Szereszów (1569–1934, od 1940OTP)
  • Święciechowa (1277–1934)
  • Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958)
  • Uście Solne (1616–1934)
  • Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
  • Wojnicz (1369–1934, od 2007)
  • Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie
z prawami miejskimi
Gminy wiejskie
z prawami miasteczka

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.